του Γιάννη Τόσκα*
Στη Θεσσαλονίκη δεν απολαμβάνουμε και πολλές-πολλές πολυτέλειες της καθημερινότητας. Κάποιοι από εμάς χαίρονται να ζουν στο κέντρο, κάποιοι άλλοι ζουν πιο μακριά από αυτό, φέρνοντας εκεί μόνον τις βόλτες με το αμάξι τους, ψάχνοντας να βρουν θέση στάθμευσης... Όπως και να’χει όμως, λιγοστοί -και μάλλον ελαφρώς μίζεροι- είναι εκείνοι που δεν το αγαπούν αυτό το όμορφο κέντρο, την ‘πυρίκαυστο’! Δεν θα έχουμε για κάμποσα χρόνια ακόμη, μετρό (κάποιοι πάλι το λένε ‘υπόγειο μητροπολιτικό σιδηρόδρομο’), όπως δεν έχουμε μητροπολιτική (αυτο)διοίκηση ακόμη. Όμως, στερούμαστε και άλλων μέσων μαζικής μεταφοράς, πλην του αστικού λεωφορείου του Ο.Α.Σ.Θ. που μας διακινεί σε (69+1) διαδρομές σε μια ακτίνα που ξεπερνά τα 50 χιλιόμετρα! Σχεδόν όλες οι γραμμές του αναπτύχτηκαν σε όλη την πόλη, σε όλο το συγκρότημα εδώ και πέντε στρογγυλές δεκαετίες...
Ο ελεύθερος χώρος μας στη Θεσσαλονίκη στραγγαλίζεται σε μόλις 5 τ.μ. ανά κάτοικο, με τα πεζοδρόμια, διαβάσεις αλλά και πάρκα συχνά άναρχα γεμάτα από σταθμευμένα Ι.Χ. αυτοκίνητα, τη στιγμή που πολλοί από εμάς, όταν είμαστε επισκέπτες ξένων πόλεων, από τη μια είμαστε «τύποι και υπογραμμοί» κι από την άλλη κουνάμε το κεφάλι μελαγχολικά, καθώς σκεφτόμαστε «πόσο ομορφότερη θα ήταν η πόλη αυτή αν εξοστρακίζαμε σταδιακά, πλην όμως, οριστικά το Ι.Χ. από το κέντρο της τουλάχιστον...»!
Αυτοκίνητα πλαγιαστά σε πεζοδρόμια, λοιπόν, ιππαστί σε πεζοδρόμους, σε γωνίες και πλατείες, το ένα στα δύο παράνομα σταθμευμένα στην πόλξη αυτή, η έννοια της “χύδην απόθεσης” αν το πάρουμε με βάση μια ψυχρή λογική-αριθμητική: Ένα κι ένα κάνουν δυο! Και οι δικαιολογίες «-μα, που να βάλουμε το αμάξι μας; Δεν έχουμε χώρους στάθμευσης!». Είμαστε όλοι σύμφωνοι, πάντως, ως προς την «αρχή» του προβλήματος! Κι οι λιγοστοί χώροι που διαθέτουμε, είτε είναι μισοάδειοι είτε είναι πανάκριβοι στην τιμολόγηση και μάλλον είναι μισοάδειοι επειδή είναι ακριβοί-πανάκριβοι! Φαύλος κύκλος περιττής ματαιόδοξης αδιαφορίας!
Στο δρόμο μας κάθε μέρα μποτιλιάρισμα, συχνά κατσούφιασμα, λιγοστοί οι χαμογελαστοί άνθρωποι, οδηγοί ή πεζοί. Η υπομονή στο τελευταίο «κατώφλι» για όλους. Η «έρημη» Τροχαία αναγκάστηκε τελευταία να διαθέτει εξήντα και πλέον τροχονόμους για 3-4 ώρες σε διασταυρώσεις κάθε μέρα. Χειροκίνητα πράγματα και χειροποίητες λύσεις, στην εποχή της «ηλεκτρονικής ελεγξιμότητας» και της ηλεκτρονικής πινακίδας! Η πόλη, τώρα μάλιστα που είναι γεμάτη από εργοτάξια του έργου του μετρό, γίνεται συχνότατα... Κάιρο και, μαζί της και η περιφερειακή οδός! Δοκίμασε κανένας να διαβάσει εφημερίδα μέσα στο λεωφορείο; Θα σωριαστεί πολύ γρήγορα κάτω από το κούνημα! Εμπειρίες πραγματικές, εμπειρίες, όμως, αληθινής και όχι εικονικής πραγματικότητας. Τα λεωφορεία μας, όταν βρέχει, πηγαίνουν αργότερα κι από τον πεζό και γίνονται πατίνια στις λακκούβες. Κι, ωστόσο, η δύναμη της συνήθειας νικάει: «πήζουν» συχνότατα από κόσμο, καθιστούς κι όρθιους επιβάτες, εκεί σταθερά, συχνά στο όριο της ανθρώπινης «αξιοπρέπειας» ως προς ποικίλες σωματικές επαφές….
Όμως, αρκετά μέχρι εδώ, για τα άσχημα! Έχουμε κι όμορφα πολλά. Όπως, πάντοτε, ένα καταπληκτικό, βαθιά και «σκηνοθετικά» καλλιτεχνικό θαλάσσιο μέτωπο στη Θεσσαλονίκη, ανατολή στο Χορτιάτη και δύση στο Θερμαϊκό και τον Όλυμπο, πανέμορφη Άνω Πόλη και Κάστρα κι ανοιχτωσιές και πεδιάδες και τραπεζάκια έξω για ουζάκια και για τη «δικτατορία» ή το προλεταριάτο (αν προτιμάτε) του καφέ και του ‘φραπέ’! Έχουμε κι άπειρα είδη γλυκών κι όμορφα ξενοδοχεία και ταβέρνες(!), δέκα ποικιλίες μπουγάτσες και στρατούς από όμορφες κοπέλες, όμορφα γυαλισμένα αυτοκίνητα, γευστικότατη κουζίνα και κουλούρια χειροποίητα -σήμα κατατεθέν-!
Έχουμε κάμποσα ακόμη αρχοντικά νεοκλασικά που «κόβουν την ανάσα»! Ευτύχησα, μάλιστα, να περάσω πολλές-πολλές ώρες δουλειάς σε ένα από αυτά, ίσως το πιό όμορφο, το πιο μυστηριώδες: τη βίλα του Ερυθρού Σταυρού, γνωστή ως «κτίριο του ΝΑΤΟ», στη Λεωφόρο Βασιλίσσης Όλγας. Ο ήλιος φωτίζει το φως του κατάματα στα καταπληκτικά του ανοίγματα και το ρίχνει κάθετα στις ήρεμες λεωφόρους της πόλης. Είναι ήρεμες μόνον αν τις διαβείς νωρίς την Κυριακή. Τότε μόνον μπορείς να είσαι «νωχελικός» στο τιμόνι!
Στη Θεσσαλονίκη ξοδεύουμε πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ την ημέρα, έτσι σαν συνεισφορά-σπατάλη στο βωμό του σάπιου «κυκλοφοριακού» της πατρίδας μας. Ο δείκτης επιβατικής «πληρότητας» μέσα στα Ι.Χ. μας είναι μικρότερος από 1,3 επιβάτες ανά όχημα, δηλ. μόλις το ένα στα τρία οχήματα που περνά μπροστά μας έχει μέσα 2 επιβάτες, τα υπόλοιπα δυο έχουν μέσα μόνον τον οδηγό(!). Κι η μέση απόσταση κίνησης με Ι.Χ. είναι μόλις 6-7 χιλιόμετρα, απόσταση που μπορεί να διανυθεί μέσα σε μια μόλις ώρα όμορφου κι υγιεινού περπατήματος.
Πάνω από 400.000 οχήματα βρίσκονται κάθε μέρα παρατεταγμένα και πάνω από τα μισά κινούνται στους δρόμους του πολεοδομικού συγκροτήματος. Στο κέντρο της πόλης, πάνω από 70.000 θέσεις είναι μόνιμα κατειλημμένες – «καπαρωμένες» από ανθρώπους της πιάτσας, εμπόρους κι εργαζόμενους (…Κολοκοτρωναίους!, που δεν θέλουν να περπατούν, να πατούν στη γη) και, βέβαια, από τους μόνους αθώους, τους μόνιμους κατοίκους της πόλης (αναγκάστηκαν πια να γίνουν «οδηγοί του Σαββατοκύριακου»). Μοιραία, οι μετακινήσεις των υπολοίπων μαζί με τις όποιες μετακινήσεις των επισκεπτών και των 80.000 δικύκλων δημιουργούν ένα «υπέροχο» πλέγμα κοντά στα 2 εκατομμύρια συνολικά μετακινήσεων σε καθημερινή βάση και, συνάμα, ένα «υπέροχο» εκλεκτό μίγμα ατμοσφαιρικών ρύπων που βρίσκεται κοντά στα απαγορευμένα επικίνδυνα όρια ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Κάθε μέρα γίνονται στη Θεσσαλονίκη περισσότερα από 5800 δρομολόγια της αστικής συγκοινωνίας του ΟΑΣΘ, με πληρότητες που, κάποιες ώρες, πλησιάζουν το 60-70%. Πηγαινοέρχονται κοντά στις 430.000 οικονομικοί επιβάτες την ημέρα (μόλις τα δυο τρίτα των επιβατών του μετρό της Αθήνας!). Οι υπόλοιπες ένα περίπου εκατομμύριο μετακινήσεις της κάθε μέρας, γίνονται με το ΙΧ, ένα μέσο του οποίου η Ευρώπη και η Ελλάδα προσπαθούν σκληρά να λιγοστέψουν τη χρήση στις πόλεις. Θα το καταφέρουμε;
Πάντως, πράγματι, στερήθηκε για χρόνια η Θεσσαλονίκη πολλών έργων και στοιχειωδών παρεμβάσεων. Αφέθηκε για χρόνια πολλά στα πυροσβεστικά μέτρα… Στον τροχονόμο και στο δημοτικό αστυνομικό. Τρέχοντας, λοιπόν, έρχεται τώρα να υλοποιηθεί σε μια πενταετία το μετρό, παρότι «ένας κούκος μόνος του δεν φέρνει την άνοιξη», τρέχοντας και μπουσουλώντας (κι εμείς) θα φτάσουμε να πούμε «πολύ καλό» το μετρό, αλλά θέλουμε και καλή, συντονισμένη και σύγχρονη σηματοδότηση, γραμμές τραμ και minibuses και καραβάκια και προαστιακό και γρήγορα τρένα και γρήγορα λεωφορεία και πάρκινγκ και διασύνδεση και γρήγορη «ηλεκτρονική» μετεπιβίβαση, για να σταθμεύουμε το Ι.Χ., ακόμη και …καθαρά, ηλεκτρικά και υβριδικά αυτοκίνητα και ποδήλατα και ηρεμία και περπάτημα…μέχρι και τελεφερίκ!
Αυτά περιμένουμε να πάρουμε και να δώσουμε στη Θεσσαλονίκη, έναν αιώνα γεμάτο αφότου το πρώτο αυτοκίνητο ξεμύτισε στην πόλη και λίγα χρόνια προτού οι χορηγήσεις και τα πακέτα στήριξης της Ευρώπης στερέψουν… Ύστερα θα μείνουμε μόνοι να ψάχνουμε λύσεις και να μένουμε χωρίς άλλα πια επιχειρήματα!
* ο κ. Γιάννης Τόσκας
είναι συγκοινωνιολόγος,τ. Πρόεδρος του
Συμβουλίου Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης
No comments:
Post a Comment