Πριν από 17 περίπου χρόνια, ανακάλυψα τη Φολέγανδρο. Ένα νησί που σε γοητεύει χωρίς δεύτερη σκέψη. Ήταν αρχές Ιουλίου και μετά από ένα μακρύ ταξίδι στα νερά του Αιγαίου, το πλοίο πλησίασε στο λιμάνι του Καραβοστάση. Την ώρα που ήλιος χαμήλωνε. Την ώρα που ο ουρανός γαλήνευε. Η Φολέγανδρος είναι μια έκπληξη για τον ταξιδιώτη. Η χώρα, καλά κρυμμένη μέσα στα βράχια, δε φαίνεται από το λιμάνι. Φτάνοντας στο νησί σηκώνεις τα μάτια σου ψηλά. Μα η Φολέγανδρος ξέρει καλά να κρύβει τα μυστικά της.Αναρωτιέσαι τι θα συναντήσεις. Πώς θα είναι η χώρα. Ένα ολόκληρο χειμώνα άλλωστε περίμενες με αγωνία να έρθει το καλοκαίρι. Ξεκινάει το ανηφορικό ταξίδι της ανακάλυψης και τότε ξεπροβάλει μπροστά σου η χώρα. Μία λέξη μόνο κυριαρχεί. Γαλήνη. Πέρασαν δεκαεφτά χρόνια από τότε μα πάντα θα θυμάμαι μια πλατεία γεμάτη κόσμο, το θρόισμα των φύλλων. Τη μυρωδιά του Αιγαίου και εκεί στο βάθος τον ήχο από τα μαχαιροπίρουνα και τις σιωπηλές συζητήσεις ευτυχισμένων ανθρώπων. Εκεί στην κορυφογραμμή της Φολεγάνδρου. Στην αγκαλιά της μικρής πλατείας.
Η Φολέγανδρος κατοικείται από την πρωτοκυκλαδική εποχή. Πρώτοι άποικοι της ήταν οι Κάρες και οι Φοίνικες. Στη συνέχεια ήρθαν οι Κρήτες, με αρχηγό τον γιο του Μίνωα, τον Φολέγανδρο, από τον οποίο πήρε και το όνομα του το νησί. Το νησί αποτελούσε την εποχή εκείνη καταφύγιο καταδιωκομένων από την Κρήτη. Από τους μελετητές διατυπώνεται επίσης και μια δεύτερη εκδοχή. Ότι η Φολέγανδρος οφείλει το όνομά της στους Φοίνικες. Οι Φοίνικες, ξακουστοί έμποροι στα πρώτα χρόνια της 1ης χιλιετίας π.Χ., χρησιμοποιούσαν το νησί ως αγκυροβόλιο και σταθμό στις εμπορικές τους εξορμήσεις σε όλη την Μεσόγειο και το ονόμαζαν «phelekgundari». Όνομα που σημαίνει στη γλώσσα τους «πετρώδης γη». Επί Φραγκοκρατίας, η Φολέγανδρος ανήκε στο Δουκάτο του Αιγαίου. Την κατέκτησε ο ιδρυτής του Δουκάτου Μάρκος Σανούδος το 1212 και ανέγειρε μεγάλο οχυρό φρούριο στο ψηλότερο σημείο της Χώρας, όπου και βρίσκεται η αρχαία πόλη. Το νησί έμεινε υπό την κυριαρχία των Βενετών μέχρι το 1566, όταν και ερημώθηκε από τους Τούρκους πειρατές. Το 1617 οι Τούρκοι κατέλαβαν το νησί και το εξουσίαζαν μέχρι το 1821. Το έτος 1715 η Φολέγανδρος υπέστη λεηλασία και ερήμωση από τον πασά Τζανούμ Χότζα που υποδούλωσε τους κατοίκους της.
Τρεις είναι οι βασικοί οικισμοί του νησιού. Ο Καραβοστάσης στο λιμάνι, η αγροτική Άνω Μεριά και η Χώρα, που αποτελεί και τον κύριο οικισμό του νησιού. Την Φολέγανδρο, δεν θα την επιλέξεις αν δεν είσαι λάτρης του «γυμνού τοπίου» και των μικρών παραλιών.
Χώρα της Φολεγάνδρου 17 χρόνια πριν
Η χώρα, η πρωτεύουσα της Φολεγάνδρου
Την λιλιπούτεια Χώρα οι ντόπιοι την ονομάζουν κάστρο. Δεν θα δείτε πολεμίστρες και τείχη. Το Κάστρο της Φολεγάνδρου έχει για «τείχη» τα ίδια τα λευκά σπιτάκια της γειτονιάς που χτίστηκαν τον μεσαίωνα παραταγμένα στη σειρά στην άκρη του οικισμού, στο χείλος του γκρεμού. Για να προστατεύουν τους κατοίκους από εχθρικές επιδρομές. Το κάστρο χτίστηκε τον 13ο αιώνα πάνω από τον γκρεμό. Κάθε βράδυ η μικρή πόρτα του κάστρου, η «λόντζια», έκλεινε μέχρι το χάραμα, παρέχοντας στους κατοίκους προστασία από τις πειρατικές επιδρομές. Εκεί σε αυτές τις γειτονιές θα περιπλανηθείτε. Θα χαθείτε μέχρι να βρεθείτε ξανά στο κέντρο της νοικοκυρεμένης πλατείας. Από την άκρη της Χώρας, στην πλατεία της Πούντας, ξεκινά μία ανηφορική λιθόστρωτη διαδρομή που οδηγεί στη μεγαλύτερη εκκλησία της Φολεγάνδρου, την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, χτισμένη πάνω στον βράχο. Τόσο κοντά στον ουρανό. Με θέα τη Χώρα και το βαθύ μπλε του Αιγαίου.
Άνω Μεριά. Ο αγροτικός οικισμός του νησιού.
Ο οικισμός της Άνω Μεριάς τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί τουριστικά. Έχουν δημιουργηθεί αρκετά καταλύματα. Ιδιαίτερης αισθητικής. Τα σπίτια στην Άνω Μεριά είναι μικρά αυτόνομα αγροκτήματα. Γι’ αυτό και δεν υπάρχουν σοκάκια. Υπάρχει όμως φούρνος με ξύλα, καφενεία και παραδοσιακό εργαστήρι παραγωγής παστελιού. Ενδιαφέρον έχει επίσης το Λαογραφικό μουσείο, που βρίσκεται σε παραδοσιακή «θεμωνιά» του 19ου αιώνα. Περιλαμβάνει στέρνα, κελάρι, φούρνο, στάβλο, λιοτρίβι και αλώνι. Όπως επίσης αντικείμενα καθημερινής χρήσης, έπιπλα και ενδυμασίες. Πρόκειται για Οικομουσείο. Είναι το πρώτο που λειτούργησε στην Ελλάδα με την ιδέα του ανοικτού Μουσείου. Είναι ανοικτό κάθε χρόνο από 1/7-15/9 από 17.00-20.00. Διευθύνεται από τον πολιτιστικό σύλλογο «Η Φολέγανδρος», του οποίου πρόεδρος και διευθυντής του Μουσείου είναι ο ζωγράφος και συντηρητής έργων Μάρκος Βένιος.
Άνω Μεριά, 17 χρόνια πριν
Το πρώτο Λαογραφικό Μουσείο που λειτούργησε στην Ελλάδα με την ιδέα του ανοικτού Μουσείου.
Η Χρυσοσπηλιά
Η Χρυσοσπηλιά βρίσκεται δέκα μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα σπήλαια της Ελλάδας. Με εντυπωσιακό διάκοσμο από σταλακτίκες και σταλαγμίτες. Το σπήλαιο τον 4ο αιώνα Π.Χ. υπήρξε χώρος λατρείας και τελετών ενηλικίωσης. Μεγάλο μέρος των τοιχωμάτων και της οροφής του καλύπτεται από ανδρικά ονόματα που θεωρείται ότι ανήκαν σε εφήβους της εποχής. Επίσης βρέθηκαν και θράσματα αγγείων και ανθρώπινα οστά. Γι’ αυτή τη σπηλιά μιλάει και ο περιηγητής του National Geographic « Με ιστιοφόρο το 1972 στο Αιγαίο». « Όταν φτάσαμε στη σπηλιά διαπιστώσαμε ότι οι τοίχοι που βλέπαμε ανήκαν σε δύο πολύ παλιές στέρνες. Η μία εκ των οποίων ήταν γεμάτη νερό. Από την οροφή κρέμονταν σταλακτίτες και φαίνεται ότι με τις χειμωνιάτικες βροχές το νερό κυλούσε πάνω τους και έσταζε μέσα στη στέρνα γεμίζοντας την σιγά σιγά. Αρχίσαμε να εξερευνούμε πίσω από τις στέρνες. Οι φωτεινές δέσμες πάγωσαν μόλις έπεσαν πάνω στις κόγχες που ήταν σκαλισμένες στους τοίχους. Μέσα τους ήταν στοιβαγμένα προσεκτικά διαφόρων ειδών οστά, και ανθρώπινα κρανία. Το θέαμα ήταν ανατριχιαστικό. Αρχίσαμε να κατηφορίζουμε…Στο Καραβοστάσι ρωτήσαμε κάτι ντόπιους για τη σπηλιά κι εκείνοι άρχισαν να σταυροκοπιούνται. «Δεν πάμε ποτέ εκεί πέρα». Μας είπε ένα γέροντας. «Το μέρος είναι γεμάτο καλικάντζαρους». Σε ένα τόσο αραιοκατοικημένο νησί. Σύμφωνα πάντα με τα λεγόμενα του περιηγητή. Τα ξωτικά ήταν μάλλον πιο πολλά από τους Ανθρώπους».
Όπως όμως και να έχει η Φολέγανδρος δεν παύει μέχρι σήμερα να θεωρείται ένα από τα πιο επιβλητικά νησιά του Αιγαίου. Δεν έχετε λοιπόν παρά να το ανακαλύψετε κι οι ίδιοι…
No comments:
Post a Comment