Ιταλός τραγουδοποιός, από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες της ιταλικής έντεχνης λαϊκής μουσικής. Συνέθεσε, επίσης, μουσική για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, ενώ διακρίθηκε και ως ηθοποιός.
Ο Λούτσιο Ντάλα (Lucio Dalla) γεννήθηκε στην Μπολόνια στις 4 Μαρτίου 1943. Έμεινε ορφανός σε ηλικία επτά ετών από τον πατέρα του, που ήταν διευθυντής του σκοπευτικού ομίλου της πόλης. Την ανατροφή του ανέλαβε η μητέρα του Ιόλη, που ήταν μοδίστρα, με τη συνδρομή του θείου του Αριοντάντε Ντάλα, γνωστού τραγουδιστή τις δεκαετίες ‘40 και ‘50.
Μετά τον θάνατο του πατέρα του, ο νεαρός Λούτσιο μετακόμισε με τη μητέρα του στο Τρεβίζο, όπου άρχισε να μαθαίνει ακορντεόν. Το 1956 η οικογένεια Ντάλα επέστρεψε στην Μπολόνια και στα 13α γενέθλιά του η μητέρα του τού χάρισε ένα κλαρινέτο. Ρίχτηκε με μεγάλο ζήλο στην εκμάθηση του οργάνου και προτού αποφοιτήσει από το Λύκειο έπαιζε τζαζ σε κλαμπ της πόλης με το σχήμα Rheno Dixieland Band, μαζί με τον μετέπειτα γνωστό σκηνοθέτη Πούπι Αβάτι. Μάλιστα, το 1960 το συγκρότημα εμφανίστηκε στο περίφημο φεστιβάλ τζαζ της Αντίμπ στη Γαλλία.
Ο Ντάλα συνήθιζε να τραγουδά επί σκηνής στο στυλ του Τζέιμς Μπράουν. Ο ιταλός τραγουδοποιός Τζίνο Πάολι ήταν αυτός που διέκρινε τις φωνητικές του ικανότητες και τον προέτρεψε να ακολουθήσει σόλο καριέρα στον χώρο της σόουλ. Το 1964, σε ηλικία 21 ετών, ηχογράφησε το πρώτο 45άρι του που περιείχε τα τραγούδια Lei και Ma Questa Sera (διασκευή του τραγουδιού του Κέρτις Μέιφιλντ Hey Little Girl).
Το ντεμπούτο του Ντάλα στο ιταλικό τραγούδι έγινε το 1964 στο φεστιβάλ Καντατζίρο και ήταν ανεπιτυχές, λόγω της εμφάνισής του, αλλά και της μουσικής του, που ήταν αρκούντως πειραματική για τα γούστα του μεγάλου κοινού. Τον επόμενο χρόνο σχηματίζει το γκρουπ Gli Idoli που θα τον συντροφεύει ως το 1972 στην πρώτη φάση της καριέρας του.
Το 1966 κυκλοφορεί το πρώτο άλμπουμ με τίτλο 1999, που πέρασε απαρατήρητο. Το 1967 κάνει το ντεμπούτο του στη μεγάλη οθόνη, στην ταινία των αδελφών Ταβιάνι I sovversivi (Οι ανατρεπτικού) και είναι υποψήφιος για το βραβείο του καλύτερου ηθοποιού στη Μόστρα της Βενετίας. Το δεύτερο άλμπουμ του Ντάλα κυκλοφόρησε το 1970 με τίτλο Terra di Gaibola και περιείχε το τραγούδι 4 Marzo 1943 (η ημερομηνία γέννησής του), που έγινε μεγάλη επιτυχία όταν ακούστηκε στο Φεστιβάλ του Σαν Ρέμο το 1971. Το Piazza Grande ήταν τον δεύτερο τραγούδι που ξεχώρισε από το δεύτερο άλμπουμ του. Ακολουθεί το τρίτο του άλμπουμ Storie di casa mia, με τη διαχρονική επιτυχία του Itaca (Ιθάκη).
Το 1973 κάνει ένα αποφασιστικό βήμα στην καριέρα του και συνεργάζεται με τον συμπατριώτη του ποιητή Ρομπέρτο Ροβέρσι, σε μία κοινωνικά στρατευμένη μουσική και μία καλλιτεχνική δράση, που θυμίζει στους κριτικούς εκείνη του Ντάριο Φο. Από τη συνεργασία τους προέκυψαν οι δίσκοι Il Giorno Aveva Cinque Teste (1973), Anidride Solforosa (1975) και Autobobili (1976). Οι δίσκοι αυτοί υμνήθηκαν από την κριτική, αλλά δεν γνώρισαν εμπορική επιτυχία. Ο Ροβέρσι διαφώνησε με την κυκλοφορία του τρίτου άλμπουμ και οι δρόμοι του με τον Ντάλα χώρισαν. Από τον δίσκο αυτό ξεχώρισε το κομμάτι Nuvolari (αφιερωμένο στον ραλίστα Τάτσιο Νουβολάρι), μία από τις μεγάλες επιτυχίες του Ντάλα.
Η συνεργασία του με τον Ροβέρσι δεν πήγε χαμένη. Ο Ντάλα διαμόρφωσε το δικό του στιχουργικό ύφος, που φάνηκε στο άλμπουμ Com’ e profondo il mare (1977), αν και το μουσικό του ύφος επικρίθηκε από τους πιστούς οπαδούς του, που το θεώρησαν αρκούντως εμπορικό. Το ομώνυμο κομμάτι, πάντως, θεωρείται ένα από τα κορυφαία ιταλικά τραγούδια. Το 1979 μαζί με τον τραγουδοποιό Φραντζέσκο Ντε Γκρέγκορι κυκλοφόρησε το “ζωντανό” άλμπουμ Banana Republic, προϊόν της ομώνυμης περιοδείας τους, το οποίο σήμερα θεωρείται “κλασσικό” για την ιταλική έντεχνη λαϊκή μουσική. Το ακροατήριό του Ντάλα έχει διευρυνθεί σημαντικά και τα κλειστά γήπεδα είναι πολύ μικρά για να το χωρέσουν.
Το 1986 κυκλοφορεί τον δίσκο DallAmeriCaruso με το τραγούδι Caruso (αφιερωμένο στον εμβληματικό τενόρο Ενρίκο Καρούζο), το οποίο έκανε παγκοσμίως γνωστός ο διάσημος τενόρος Λουτσιάνο Παβαρότι. Το 1988 η συνεργασία του με τον Τζιάνι Μοράντι ήταν ένας νέος θρίαμβος, με το τραγούδι Attenti al Lupo.
Ο Ντάλα συνεχίζει να κυκλοφορεί σπουδαία άλμπουμ, ενώ στρέφει το ενδιαφέρον του στην κλασική μουσική, την όπερα και το μπαλέτο. Το 2007 ανεβάζει μια δική του εκδοχή του μπαλέτου Πουλτσινέλα του Ιγκόρ Στραβίνσκι.
Το 2011 κυκλοφόρησε το διπλό άλμπουμ Questo è Amore, με σπάνιες στιγμές της δισκογραφίας του, καθώς και το τραγούδι Nani με ερμηνευτή τον Πιερντάβιντε Καρόνε. Με αυτό το τραγούδι εμφανίσθηκε για τελευταία φορά στο Φεστιβάλ Τραγουδιού του Σαν Ρέμο στα μέσα Φεβρουαρίου του 2012.
Ο Λούτσιο Ντάλα πέθανε το πρωί της 1ης Μαρτίου 2012 από καρδιακή προσβολή στο Μοντρέ της Ελβετίας, όπου είχε δώσει συναυλία το προηγούμενο βράδυ. Στις 4 Μαρτίου είχε προγραμματίσει να γιορτάσει τα 69α γενέθλιά του, κατά τη διάρκεια της συναυλίας που θα έδινε στη Γενεύη.
Σχετικά
- Στις 9 Ιουλίου 1999 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Μπολόνια.
- Το 2001 έγινε καλλιτεχνικός διευθυντής του My-TV, της πρώτης διαδικτυακής τηλεόρασης (Web-Tv) της Ιταλίας.
- Αγαπούσε τα σπορ αυτοκίνητα και ιδιαίτερα τις Πόρσε.
- Το τραγούδι του Il motore del 2000 ακουγόταν στη διαφήμιση της Fiat για το μοντέλο Uno Fire.
- Ένας αστεροειδής φέρει την ονομασία 6114 Dalla-Degregori, προς τιμή των ιταλών τραγουδοποιών Λούτσιο Ντάλα και Φραντσέσκο Ντε Γκρέγκορι.
- Στις 3 Νοεμβρίου 2003 του απονεμήθηκε το ανώτατο παράσημο της Ιταλικής Δημοκρατίας.
- Εμφανίστηκε για συναυλίες και στην Ελλάδα (2004, 2008 και αρκετά παλιά σε κάποια καλλιστεία).
- Ο Διονύσης Σαββόπουλος έχει διασκευάσει δύο τραγούδια του Λούτσιο Ντάλα στον δίσκο Το ξενοδοχείο (1997): Ο χρόνος που μετράει (L' anno che verra) και Ιθάκη (Itaca).
- Το τραγούδι του Λούτσιο Ντάλα Caruso έχουν ερμηνεύσει, επίσης, στα ελληνικά ο Γιάννης Πουλόπουλος με τον τίτλο Αθώος κι Ένοχος σε στίχους Εύης Δρούτσα (Γιάννης Πουλόπουλος, 1991), καθώς και ο Κώστας Χατζής με τον τίτλο Πόσο σε θέλω απόψε σε στίχους της Νίνας Ναχμία (Μουσική Ιεροσυλία, 1996).
- Ο Βλάσης Μπονάτσος έχει ερμηνεύσει το τραγούδι του Ντάλα Futura με τον τίτλο Μελλούσα, σε στίχους Δημήτρη Ιατρόπουλου (Γενικά, 1981).
- Ο αδελφοί Κατσιμίχα έχουν τραγουδήσει το τραγούδι του Ντάλα Marco e Anna, με τον τίτλο Μάρκος και Άννα (Απρίλη Ψεύτη, 1989)
- Το 1995 ο Λούτσιο Ντάλα συνεργάστηκε με τη Μαρία Φαραντούρη στο δίσκο Maria Farantouri sings Lucio Dalla, σε ενορχήστρωση του Γιάννη Μπαχ - Σπυρόπουλου. Η κορυφαία Ελληνίδα τραγουδίστρια είχε ηχογραφήσει για πρώτη φορά το Caruso ντουέτο με τον Διονύση Σαββόπουλο το 1991 στο άλμπουμ 17 Songs.
Δισκογραφία
- 1999 (1966)
- Terra di Gaibola (1970)
- Storie di casa mia (1971)
- Il giorno aveva cinque teste (1973)
- Anidride solforosa, (1975)
- Bologna 2 settembre 1974 (1975)
- Automobili (1976)
- Come è profondo il mare (1977)
- Lucio Dalla (1979)
- Banana Republic (1979)
- Dalla (1980)
- Lucio Dalla (1981)
- 1983 - 1983 (1983)
- Viaggi organizzati (1985)
- 1985 - Bugie (1985)
- Lucio Dalla Marco Di Marco (1985)
- DallAmeriCaruso (1986)
- Per gioco e per amore (1987)
- Dalla/Morandi (1988)
- In Europa (1988)
- Cambio (1990)
- Geniale? (1991)
- Amen (1992)
- Henna (1933)
- Canzoni (1996)
- Torino Milano E Dintorni (1997)
- Ciao(1999)
- 2000 - Live @ RTSI (2000)
- Luna Matana (2001)
- Caro amico ti scrivo (2002)
- Lucio (2003)
- 12000 lune (2006)
- Il contrario di me (2007)
- LucioDallaLive - La neve con la luna (2008)
- Angoli nel cielo (2009)
- Work in Progress (2010)
- Questo è amore (2011)
