ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΑ ΣΤΟ «Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕ ΣΤΟ ΕΜΠΟΛΙ»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΤ-3

Η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3, στα πλαίσια του αφιερώματός της Ευρωπαϊκό Πολιτικό Σινεμά, παρουσιάζει τη Μεγάλη Δευτέρα 25 Απριλίου στις 21:00 στην αίθουσα ΒΑΚΟΥΡΑ 2 (Ιωάννου Μιχαήλ 8, τηλ. 2310233665) το υπαρξιακό πολιτικό δράμα του Φραντσέσκο Ρόζι Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι (Ιταλία, 1979, έγχρωμη, 150'). Παίζουν: Τζιάν Μαρία Βολοντέ, Πάόλο Μπονατσέλι, Αλαίν Κανί, Λέα Μασάρι, Ειρήνη Παπά.

Η συνδιοργάνωση και καλλιτεχνική επιμέλεια γίνονται από το ΚΕΜΕΣ. Θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, ενώ στους θεατές θα διανεμηθεί έντυπη ανάλυση του Δημήτρη Δανίκα από την εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ”. Στο τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με το κοινό.

Το προς συζήτηση θέμα στο λαϊκό πανεπιστήμιο για τον κινηματογράφο θα είναι: Η εξορία ως μέσο δίωξης από τις δικτατορίες.

Ένας διανοούμενος στη φασιστική Ιταλία εξορίζεται σε ένα φτωχό χωριό όπου νιώθει απομονωμένος από τους κατοίκους. Η απομόνωση του σπάει όταν αρχίζει να εκτιμάει τη σοφία και την ομορφιά της ψυχής τους που διατηρείται παρά τη μεγάλη φτώχεια.

Η ανάλυση που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:

«Το 1979, ακριβώς στην εκπνοή του θρυλικού µεταπολεµικού Cinema Ιtaliano, ο Φραντσέσκο Ρόζι, ένας θηριώδης σκηνοθέτης πολλών ταχυτήτων, µε µια αυτοβιογραφική ιστορία εξορίας του Κάρλο Λέβι, προαναγγέλλει το σηµερινό µοντέρνο σινεµά. Πρώτα ο άνθρωπος, ύστερα η πολιτική. Πρώτα η σιωπή, ύστερα η ιδεολογία. Πρώτα σεµνότητα, ταπεινότητα, αυτογνωσία, ύστερα ρητορεία. Η ευαισθησία του «Cristo si e fermato a Εboli» ένα από τα αντίδωρα της παγκόσµιας κινηµατογραφίας!

Το 1935 η Μυστική Αστυνοµία του Μπενίτο Μουσολίνι (1883-1945) συλλαµβάνει και εκτοπίζει στην εξορία τον Κάρλο Λέβι (1902-1975). Μια θρυλική προσωπικότητα της ιατρικής, της έρευνας, της ζωγραφικής, της λογοτεχνίας και της µαχόµενης πολιτικής. Σε όλα µέσα. Με επιδόσεις πρωταθλητή. Εκείνη την εποχή, παρέα µε τον Νέλο και τον Κάρλο Ροσελίνι είχαν συγκροτήσει το αντιφασιστικό κίνηµα Giustizia e Liberta (Δικαιοσύνη και Ελευθερία). Ο Λέβι, ελπίζοντας στην ασυλία του ονόµατός του και στην «οµπρέλα» της πλούσιας οικογένειάς του, δεν λογάριαζε και πολύ το ρόπαλο του Μουσολίνι. Λάθος του. Με τον αέρα και την αλαζονεία ενός ελιτίστα πίστευε ότι ο φασισµός και ο ναζισµός έµοιαζαν περίπου µε την 21η Απριλίου. Πλάνη. Το µοναδικό ευτύχηµα γι' αυτόν ήταν ότι γεννήθηκε στην Ιταλία. Γιατί στη Γερµανία ο Αδόλφος θα τον µετέτρεπε σε σαπούνι. Ο Μπενίτο, πιο επιεικής, έστειλε τους περισσότερους Εβραίους στις εξορίες και τα µπουντρούµια. Αnyway...

Έτσι ο Λέβι, σε ηλικία 33 ετών, καταλήγει στο ξεχασµένο χωριό Αλιάνο, σε µια επίσης ξεχασµένη περιοχή της Νότιας Ιταλίας µε το όνοµα Λουκάνια. Τα σηµερινά Βασιλικάτα (Βasilicata). Το σοκ τροµερό. Μέσα σε κάτι λιγότερο από δύο ηµέρες όλες οι µεγάλες ιδέες, τα κινήµατα και τα αντιφασιστικά επιχειρήµατα κατέληξαν στάχτες και αποκαΐδια. Γιατί αναλφαβητισµός, µποµπότα, κρεµµύδι, τρώγλες και πλίνθινα σπίτια. Πρωτοφανής καθυστέρηση. Σαν τίποτα να µη µετακινήθηκε από τον Μεσαίωνα. Δηµοκρατία, φασισµός, σοσιαλισµός, βιοµηχανία, επανάσταση και παιδεία άγνωστες λέξεις. Γι' αυτό ο τίτλος αυτής της ελεγειακής αυτοβιογραφικής διαδροµής είναι «Ο Χριστός σταµάτησε στο Έµπολι». Γιατί το Έµπολι είναι ο τελευταίος σταθµός του τρένου. Το τελευταίο σηµείο πολιτισµού. Από εκεί και κάτω, µια κατάµαυρη γραµµή. Τα παιδιά ενός κατώτερου θεού!

Και συµβαίνει η εξής ανατροπή. Αντί ο διανοούµενος και ο ακαταπόνητος ακτιβιστής να µεταλαµπαδεύσει σε αυτά τα ανθρώπινα ερείπια τις ιδέες του, τη µαχητικότητά του και τον πολιτισµό του, εκείνα τα «σκουπίδια» µε τις πράξεις τους, τον κρυφό πόνο τους, τη χαµηλόφωνη αξιοπρέπειά τους και τον κυτταρικό ανθρωπισµό τους µεταδίδουν σ' ένα σπουδαίο και τρανό πρωτευουσιάνο βιώµατα και ευαισθησίες άγνωστες σε αυτόν. Οι ρακένδυτοι του χωριού αλλάζουν τα µέσα του Κάρλο Λέβι. Οι έσχατοι έσονται πρώτοι!

Ο Ρόζι (του 1922) ακολουθεί µε συµπαγή οµοιογένεια τη διαδροµή του Κάρλο Λέβι. Το σοκαριστικό βίωµα καταγράφεται µε την ίδια του Λέβι σεµνότητα, την ίδια σιωπή. Μια πορεία αυτογνωσίας µοναδική. Συµπαραστάτης η µεγιστοτεράστια, σκοτεινή, λίγο θολή φωτογραφία του σπουδαίου Πασκουαλίνο ντε Σάντις (1927-1996). Ρεσιτάλ φωτοσκιάσεων, εξαιρετική. Σαν έκθεση φωτογραφίας σηµερινή. Ισοδύναµος συµπαραστάτης το πολυµορφικό «εργαλείο» µε το όνοµα Τζιαν Μαρία Βολοντέ (1933-1994). Στο βλέµµα του, το σώµα του, ακόµα και στο παλτό του, αποτυπωµένη η ανάσα του. Μαζί µε τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι και τον Βιτόριο Γκάσµαν, η άπαιχτη τριπλέτα του µεταπολεµικού Cinema Ιtaliano. Σε όλες τις εµφανίσεις του πρωταθλητής. Από τα σπαγγέτι του Σέρτζιο Λεόνε, τις πολιτικές, σαρκαστικές κοµεντί του Έλιο Πέτρι µέχρι τις γκανγκστερικές ταινίες του Ζαν Πιερ Μελβίλ. Το 1994 καταφθάνει στην Ελλάδα για να συµπρωταγωνιστήσει στο «Βλέµµα του Οδυσσέα». Λίγο αργότερα, εδώ σ' αυτήν τη χώρα αφήνει την τελευταία του πνοή (τον αντικατέστησε ο Σουηδός Έρλαντ Γιόζεφσον, στενός συνεργάτης του Ίνγκµαρ Μπέργκµαν). Να 'ναι ελαφρύ το χώµα που τον σκεπάζει. Και κάτι ακόµα. Για να ξέρουµε πού πατάµε και πού πάµε.

Από το 1945 έως περίπου το 1980, ο ιταλικός κινηµατογράφος ήταν το αντίπαλον δέος της αµερικανικής βιοµηχανίας του θεάµατος. Με µια υπεροχή µοναδική. Οι περισσότερες ταινίες εκείνης της εποχής, σε αντίθεση µε το Χόλιγουντ, καταφέρνουν να συνδυάζουν σε µια πρωτοφανή ισορροπία την κινηµατογραφική τέχνη µε την εµπορικότητα. Απίστευτο. Με µια εξάδα αστραφτερή: Ροµπέρτο Ροσελίνι, Βιτόριο ντε Σίκα, Φεντερίκο Φελίνι, Λουκίνο Βισκόντι, Μικελάντζελο Αντονιόνι και Πιερ Πάολο Παζολίνι. Ακολουθούµενοι από ένα πλήθος δηµιουργικών υπογραφών: Φραντσέσκο Ρόζι, Μάριο Μονιτσέλι, Λουίτζι Κοµεντσίνι, Βαλέριο Ζουρλίνι, Έλιο Πέτρι, Έτορε Σκόλα και πάει λέγοντας. Τέτοια άνθηση σε µια χώρα πενήντα εκατοµµυρίων ψυχών δεν ξανάγινε, σε ολόκληρο τον χάρτη τον κινηµατογραφικό!

Συνιστώ οπωσδήποτε:

Του Φραντσέσκο Ρόζι:

«Τζουλιάνο, ο αρχιληστής» (Salvatore Giuliano) και

«Τα χέρια πάνω από την πόλη» (Le mani sulla citta) µε Ροντ Στάιγκερ

Από τις ερµηνείες του Τζιαν Μαρία Βολοντέ:

«Για µια χούφτα δολάρια» (Ρer un pugno di dollari),

«Μονοµαχία στο Ελ Πάσο» (Ρer qualche dollaro in piu),

«Υπεράνω πάσης υποψίας» (Ιndagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto),

«Ο κόκκινος κύκλος» (Le cercle rouge),

«Η εργατική τάξη πάει στον Παράδεισο» (La classe operaia va in Ρaradiso),

«Υπόθεση Ματέι» (Ιl caso Μattei),

«Ύποπτος προδοσίας» (Ιl sospetto).»

ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΟ «Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕ ΣΤΟ ΕΜΠΟΛΙ»

Εξάλλου, 10 λόγοι για να μην χάσετε το Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι είναι:

Για την άψογη κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου από τον Ρόζι.

Για την αναπαράσταση ενός υποτονικού περιθωρίου μιας ταραγμένης εποχής.

Για τη σπουδαία ερμηνεία του Τζιάν Μαρία Βολοντέ, που οδηγείται σε παράλληλη συνειδητοποίηση.

Για τους υπόλοιπους δεύτερους ρόλους, κυρίως της Λέα Μασάρι και της Ειρήνης Παπά.

Για τη μουσική επένδυση του παραγνωρισμένου Πιέρο Πικιόνι, μόνιμου συνεργάτη του Ρόζι.

Για τα υπέροχα λουκανέζικα τραγούδια που ακούγονται στην ταινία.

Για την επιλογή των φυσικών χώρων, εσωτερικών και εξωτερικών, που είναι πολύ ρεαλιστικοί.

Για την υπέροχη λαδί φωτογραφία του Πασκουαλίνο ντε Σάντις, που δένει με τους φυσικούς χώρους.

Για τη διαπίστωση ότι οι δικτατορίες γεννούν όχι μόνο πολιτική καταπίεση αλλά και πολιτισμική καθυστέρηση.

Για την παραδοχή ότι τα υψηλά ιδανικά είναι κούφια αν δε συμβαδίζουν με την αγάπη στους καθημερινούς ανθρώπους.

Υ.Γ. Τη μεθεπόμενη Τρίτη του Πάσχα 3 Μαϊου η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα την γλυκόπικρη κωμωδία του Έτορε Σκόλα Ήμασταν τόσο αγαπημένοι (1974).