Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΑ ΔΕΛΦΙΝΙΑ

Λονδίνο
Η αντίληψη της έννοιας του θανάτου και τα συναισθήματα όπως το πένθος αποτελούν ιδιότητες που οι ειδικοί αποδίδουν αποκλειστικά στους ανθρώπους θεωρώντας ότι απουσιάζουν από τα άλλα ζώα.

Παρατηρήσεις που έγιναν ωστόσο σε δελφίνια στον Αμβρακικό δείχνουν ότι τα θαλάσσια θηλαστικά ίσως έχουν μια τέτοια αντίληψη καθώς εμφανίστηκαν να αντιδρούν διαφορετικά στον θάνατο μελών της ομάδας τους ανάλογα με το αν αυτός επήλθε ξαφνικά ή ύστερα από ασθένεια.

Ο θρήνος της μητέρας

Όπως αναφέρει στο περιοδικό «New Scientist» ο Ζοάν Γκονθάλβο Βιγιέγας, βιολόγος του Ερευνητικού Ινστιτούτου Tethys που πραγματοποιεί από το 2006 έρευνες στα ρινοδέλφινα του Αμβρακικού σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Earthwatch, το 2007 ο ίδιος και τα μέλη της ομάδας του παρακολούθησαν τις αντιδράσεις μιας μητέρας απέναντι στον θάνατο του νεογέννητου μικρού της.

Η μητέρα, όπως περιέγραψε, ανασήκωσε το πτώμα του βρέφους επάνω από την επιφάνεια της θάλασσας σε μια εμφανή προσπάθεια να επαναφέρει την αναπνοή του. «Αυτό επαναλήφθηκε ξανά και ξανά, μερικές φορές με αλλοφροσύνη, επί δυο ημέρες παρατήρησης» αφηγήθηκε.

Ο βιολογος πρόσθεσε ότι η μητέρα δεν αποχωρίστηκε το μικρό της ούτε στιγμή ενώ την άκουσαν να το «φωνάζει» αγγίζοντάς το με το ρύγχος και τα πτερύγιά της.

Η συμπεριφορά αυτή προδίδει κατά τη γνώμη του μια μορφή πένθους για την ξαφνική απώλεια. «Εδειχνε σαν να μη μπορεί να αποδεχθεί τον θάνατο» τόνισε.

Ο αποχαιρετισμός του αρρώστου

Τον επόμενο χρόνο ο ερευνητής είδε μια ομάδα δελφινιών γύρω από ένα μικρό δυο ως τριών μηνών το οποίο επέπλεε με δυσκολία και φαινόταν άρρωστο.

Η ομάδα κολυμπούσε ανήσυχα γύρω του και τα ενήλικα μέλη της προσπαθούσαν να το βοηθήσουν να μείνει στην επιφάνεια. Παρ’ όλα αυτά δυο ώρες αργότερα το μικρό δελφίνι πέθανε.

Με βάση την εμπειρία του από την προηγούμενη χρονιά ο ερευνητής περίμενε ότι η μητέρα θα μείνει κοντά στο νεκρό μικρό της. Αυτό όμως δεν συνέβη. Η ομάδα έμεινε ώσπου να βουλιάξει το πτώμα και στη συνέχεια έφυγε αμέσως από εκείνο το σημείο.

Ο κ. Γκονθάλβο-Βιγιέγας θεωρεί ότι η ομάδα των δελφινιών έμεινε κοντά στο άρρωστο ζώο για να του κρατήσει συντροφιά και να το βοηθήσει. «Από τη στιγμή που πέθανε» εξήγησε «είχαν κάνει το καθήκον τους. Στην περίπτωση αυτή είχαν καταλάβει ότι ο θάνατος πλησίαζε. Ηταν προετοιμασμένα».

Υπόθεση με επιφυλάξεις

Η ερμηνεία της συμπεριφοράς των ζώων ύστερα από τον θάνατο ενός συντρόφου τους αποτελεί ένα ακανθώδες ζήτημα για τους επιστήμονες. Ο υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνος είναι το γεγονός ότι είναι πολύ εύκολο να αποδώσουμε στα ζώα ανθρώπινα χαρακτηριστικά χωρίς κάτι τέτοιο να ισχύει.

Ωστόσο συγκεκριμένες αντιδράσεις απέναντι στον θάνατο έχουν παρατηρηθεί σε αρκετά ζώα που εμφανίζουν υψηλή νοημοσύνη και κοινωνική συμπεριφορά, όπως οι γορίλες, οι χιμπατζήδες και οι ελέφαντες.

Οι παρατηρήσεις αυτές σε συνδυασμό με άλλες που έχουν γίνει στα κητοειδή καθώς και η πρόσφατη ανακάλυψη ότι τα τελευταία διαθέτουν εξειδικευμένους νευρώνες που σχετίζονται με την ταύτιση, τον οίκτο και το ένστικτο, αρχίζουν ωστόσο να υποδηλώνουν ότι ενδεχομένως τα θαλάσσια θηλαστικά έχουν κάποια ιδιαίτερη αντίληψη του θανάτου.

Ο κ. Γκονθάλβο-Βιγιέγας παραδέχεται ότι η ερμηνεία του προς το παρόν βασίζεται σε υποθέσεις και περιορισμένα στοιχεία, συγκεντρώνει όμως δεδομένα και από άλλους ερευνητές προκειμένου να δημοσιεύσει τη μελέτη του.