ΣΤΕΛΛΑ ΓΚΡΕΚΑ-Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ 5ΓΡΑΜΜΟΥ

Από την Αμερική έρχονται οι ρομαντικές αναμνήσεις μιας μεγάλης ντίβας του ελαφρού τραγουδιού της μεταπολεμικής Αθήνας. Η Στέλλα Γκρέκα, που μεσουράνησε στην ελληνική δισκογραφία μετά τον πόλεμο, μετανάστευσε στη Νέα Υόρκη το 1947, αφήνοντας πίσω της μια πολύ σύντομη, αλλά συνταρακτική καριέρα.

Σήμερα, έπειτα από πολλά χρόνια, "λύνει" τη σιωπή της και παρουσιάζει μερικές άγνωστες πτυχές της ζωής της σε συνέντευξη, που παραχώρησε στον Κώστα Παπά, για το περιοδικό του ΑΠΕ-ΜΠΕ, "Ελληνική Διασπορά".

Αθήνα του 1945, η μεταπολεμική Αθήνα του τότε. Η Αθήνα του Εμφυλίου. Από το ρομαντισμό του Μεσοπολέμου στη μεταπολεμική δίνη της ανασυγκρότησης, από τα μουσικά θέατρα και τις σκηνές της αθηναϊκής επιθεώρησης στις πρώτες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, από τους δίσκους των 78 στροφών στα στούντιο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και από τη "Μάντρα" του Αττίκ στα κοσμοπολίτικα κέντρα πολυτελείας, όπου τις ρομαντικές αθηναϊκές καντάδες, τα ταγκό και τα βαλς διαδέχονται τα φοξ, η ρούμπα και η σάμπα.

Την εποχή εκείνη εμφανίζεται το ελαφρό τραγούδι των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών. Μια φινέτσα κοσμοπολίτικη, μέσα σε μια Αθήνα που ζούσε το αστικό της όνειρο, ύστερα από τη δίνη του πολέμου. Τότε, παρελαύνουν οι αντιπροσωπευτικότερες φωνές του ελαφρού τραγουδιού της περιόδου, όπως η Σοφία Βέμπο, η Στέλλα Γκρέκα, η Δανάη, η Κάκια Μένδρη, η Κούλα Νικολαΐδου, οι αδελφές Καλουτά και άλλες βεντέτες του πενταγράμμου. Στο πλευρό τους, οι αντιπροσωπευτικότεροι συνθέτες του χώρου, όπως ο Αττίκ, ο Χαιρόπουλος, ο Σουγιούλ, ο Γιαννίδης, ο Ριτσιάρδης και άλλοι μεγάλοι του είδους, μαζί με τους στιχουργούς Κοφινιώτη, Σακελλάριο, Γιαννακόπουλο, Τραϊφόρο κ.ά.

Ό,τι έπιανε στα χείλη της η Στέλλα Γκρέκα γινόταν επιτυχία. Βέρα Αθηναία, Πλακιώτισσα, η Στέλλα Γκρέκα- κατά κόσμον Στέλλα Λαγκαδά- έκανε την εμφάνισή της, σε νεαρή ηλικία, στη μουσική αθηναϊκή επικαιρότητα. Το όνομά της πρωτακούσθηκε μέσα από την εφημερίδα "Βραδυνή" από το δημοσιογράφο Βαγιάνο, όταν σε ηλικία 8 χρόνων χόρεψε το χορό της εποχής, το τσάρλεστον, μαζί με το γειτονόπουλό της Δημήτρη Χόρν, το μετέπειτα "ιερό τέρας" του Εθνικού μας Θεάτρου, στο σπίτι ενός εφοπλιστή, στο Παλιό Φάληρο. Τα χρόνια κύλισαν και το 1942, μέσα στη δίνη του πολέμου, η πανέμορφη Στέλλα παντρεύτηκε τον γνωστό σκηνοθέτη, ποιητή και στιχουργό Ορέστη Λάσκο, αδελφό του αξέχαστου, ηρωικού κυβερνήτη του θρυλικού υποβρυχίου "Κατσώνης", αντιπλοιάρχου Βασίλη Λάσκου.

Ο Λάσκος ήταν εκείνος που εμπνεύστηκε το όνομα, με το οποίο η Στέλλα έγινε γνωστή. Το πρώτο καλλιτεχνικό κάλεσμα ήρθε από το μεγάλο σκηνοθέτη, Γιώργο Τζαβέλλα, να πρωταγωνιστήσει, το 1943, στην ταινία "Τα Χειροκροτήματα", πλάι στον παιδικό της φίλο Τάκη Χόρν και στο μεγάλο Αττίκ. Ο Λάσκος την εμπόδισε τότε, όπως εξομολογείται η ίδια και τον ρόλο της στο τραγούδι έπαιξε η Ginette Lacage (Ελληνίδα με καλλιτεχνικό ψευδώνυμο). Ο Λάσκος την προόριζε για το έργο "Ραγισμένες καρδιές", που σκηνοθετούσε ο ίδιος την ίδια εποχή, και προβλήθηκε το 1945, όπου έγινε και η πρώτη της επίσημη εμφάνιση. Η ίδια αποκαλύπτει στην "Ελληνική Διασπορά" ότι πολύ μετάνιωσε που δεν δέχτηκε το κάλεσμα, γιατί "θα με ανεκάλυπτε ο Αττίκ και θα ερμήνευα το τραγούδι -Χωρίς εσένα το μυαλό μου αργεί- που τόσο αγάπησα και που έκανα το δεύτερο λάθος να μην το συμπεριλάβω στο δίσκο "Τραγούδια του Αττίκ", που ηχογράφησα το 1975".

Το 1947, θα πρωταγωνιστήσει στην ταινία "Μαρίνα", σε σενάριο-σκηνοθεσία του Αλέκου Σακελλάριου, παραγωγή της Φίνος Φιλμ, που έγινε μεγάλη επιτυχία, κόβοντας, την εποχή εκείνη, 101.000 εισιτήρια, έχοντας πλάι της τον Δημήτρη Μυράτ και τον Λάμπρο Κωσταντάρα. Εκεί, η Στέλλα τραγούδησε "Το Τραγούδι της Μαρίνας" ("Την τρεχαντήρα μου πουλώ") του Γιαννίδη. Σ' αυτή την ταινία δόθηκε και το πρώτο φιλί σε ελληνική ταινία, εκείνο μεταξύ Γκρέκας και Μυράτ.

Μια άλλη λεπτομέρεια, που εξομολογήθηκε η Στέλλα, είναι το πως ξεκίνησε σαν ηθοποιός και κατέληξε να γράψει ιστορία στο ελαφρό ελληνικό τραγούδι, αποκαλύπτοντας τους δύο εκείνους ανθρώπους που πρωτοστάτησαν. Ο ένας ήταν ο Φιλοποίμην Φίνος (δημιουργός της Φίνος Φιλμ) και ο άλλος ο μεγάλος συνθέτης, Μιχάλης Σουγιούλ.

"Ο Λάσκος ποτέ δεν με είχε δει σαν τραγουδίστρια και όταν γυρίζονταν η ταινία 'Μαρίνα' ψάχναμε να βρούμε κάποια να με ντουπλάρει στο τραγούδι, που η φωνή της να ταιριάζει με την δική μου, όταν μίλαγα. Σε κάποια φάση ο Φίνος, που ήταν και κουμπάρος μου (μας είχε παντρέψει με το Λάσκο) μού λέει: κουμπαρούλα μου, πάρε το μικρόφωνο να δούμε αν βγαίνει η φωνή σου, βαρέθηκα να ψάχνω για τραγουδίστρια να σε ντουπλάρω. Μόλις έβγαλα δύο νότες, εκείνος πέταξε τ' ακουστικά από τα αυτιά του και με αγκάλιασε", θυμάται η Στέλλα.

Και συνεχίζει: "Ο Σουγιούλ έπαιξε τον επόμενο ρόλο στην καριέρα μου, εκείνος με πήρε από το χέρι και με πήγε στην Columbia να υπογράψω. Ούτε με ενδιέφερε τι υπέγραφα. Αργότερα, παρουσιάστηκα δυο φορές στην τηλεόραση να πω κάτι ειδικά για κείνον τον μεγάλο συνθέτη, τού το χρώσταγα".

Από το 1945 και μετέπειτα, οι μελωδίες του Χαιρόπουλου, του Γιαννίδη, του Σουγιούλ και άλλων γιόμισε την Αθήνα της εποχής. Τα τραγούδια τους τραγουδούσε με πάθος όλη η Ελλάδα. Η Στέλλα Γκρέκα έγινε η αυθεντική ερμηνεύτρια των τραγουδιών της αλησμόνητης εκείνης εποχής. Ποιός μπορεί να ξεχάσει τις μελωδίες του Χαιρόπουλου, ερμηνευμένες από τη Στέλλα Γκρέκα, "Όνειρο ήταν και πάει", "Της φαντασίας το καράβι", "Μπορεί και να μην σ' αγαπώ", "Τα χρυσάνθεμα που μούστειλες", " Έλα για απόψε", "Το ταγκό της Ψαροπούλας", "Σ ευχαριστώ", "Γεια σου", "Τι κι' αν χαθείς", "Δεν πειράζει, μη λυπάσαι" κ.ά.

Τέσσερα τραγούδια γράφτηκαν ειδικά για εκείνη από το Χαιρόπουλο που την αποκαλούσε "μούσα του": το "Με κλεισμένα τα χείλη", "Όλα στα χρωστάω", "Μ' αγαπάς" και το "Γοητεία".

Ακολουθούν τα τραγούδια "Για σένα", "Σαν κι απόψε", "Χτες το βράδυ" του Γιαννίδη, "Τόσον καιρό πού ήσουνα", "Πού να 'σαι τώρα", "Ας ερχόσουν για λίγο" του Σουγιούλ και άλλα, όπως "Πάμε στο άγνωστο", "Ήρθες σαν την άνοιξη", "Δυό πράσινα μάτια", "Δεν ζούνε τα πουλιά χωρίς τραγούδια", "Γύρισε σε περιμένω, γύρισε", "Σκληρή κάρδια γιατί να σ' αγαπήσω", "Θα μείνω για πάντα κοντά σου", "Χτεσινή μου άγνωστη", "Αν είν' αυτό αγάπη δεν ξέρω".

Η Γκρέκα τραγούδησε και ξένες επιτυχίες, όπως το "Σ΄έχω πάντα στην καρδιά μου" του Lecuona, "Η καρδιά μου σου ανήκει" του Augustin Lara, τη "Ροζάννα" και άλλα.

Αλλά και αλησμόνητες μελωδίες του μεγάλου τροβαδούρου της Αθήνας, του Αττίκ, που συνήθως ερμήνευαν οι μαθήτριές του (Δανάη, Μένδρη, Ζαχά, Ποζέλλι), όπως "Το παλιό το βαλσάκι", τα "Καημένα τα νιάτα" και "το Είδα μάτια". Αυτό το τελευταίο το έγραψε ο Αττίκ για τη δεύτερη γυναίκα του, τη πανέμορφη, εντυπωσιακή ηθοποιό Μαρίκα Φιλιππίδου (μητέρα της Μελίνας Μερκούρη από τον επόμενο γάμο της με τον ίλαρχο Σταμάτη Μερκούρη), η οποία εγκατέλειψε τον Αττίκ για χάρη του πατέρα της Μελίνας. Το τραγούδι εκείνο γρήγορα αγαπήθηκε από τον κόσμο κι έγινε μεγάλη επιτυχία.

Η Στέλλα Γκρέκα υπήρξε η αγαπημένη ερμηνεύτρια της μεγάλης μας τραγωδού, Μαρίκας Κοτοπούλη. Ο δε βασιλιάς Παύλος, που ήταν θαυμαστής της φωνής της και τον οποίο η Στέλλα Γκρέκα ποτέ δεν συνάντησε, όταν την άκουσε στις ραδιοφωνικές της εκπομπές που έκανε στην Ελληνική Ραδιοφωνία, με ακομπανιατέρ τον Γιαννίδη (περίοδος 1946-47), έστειλε τον υπουργό Νικόλαο Μπαλτατζή-Μαυροκορδάτο να της κάνουν δώρο μια σειρά φωτογραφιών από τον προσωπικό φωτογράφο του παλατιού.

Και μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας της Γκρέκα: η επίσημη δισκογραφική καριέρα της κράτησε μόλις έναν χρόνο (1946-1947), αλλά ήταν τέτοια η τελειότητα των εκτελέσεών της, που αυτές οι ηχογραφήσεις δεν ξεπεράσθηκαν ποτέ και θα μείνουν αθάνατες για το ελληνικό τραγούδι. Αμέσως μετά, η Στέλλα Γκρέκα, της οποίας ο γάμος με το Λάσκο απέτυχε, διακριτική, όπως πάντα υπήρξε, χωρίς θορύβους και δημοσιότητες, αποσύρεται στην ακμή της καριέρας της. Τον Σεπτέμβριο του 1947, φεύγει για την Αμερική, όπου ζούσε ο αδερφός της. Εκεί, παντρεύεται τον Ελληνοαμερικανο εφοπλιστή Αυγερινό.

Η Στέλλα Γκρέκα δεν εμφανίστηκε ποτέ ξανά στη σκηνή του θεάτρου, δεν τραγούδησε ποτέ σε νυκτερινά κέντρα, δεν κέρδισε χρήματα από το τραγούδι. Γοήτευσε, όμως, το ευρύ κοινό και δικαίως χαρακτηρίζεται η αυθεντική ερμηνεύτρια του ελαφρού, ελληνικού τραγουδιού της εποχής εκείνης, που κυριαρχούσε η μελωδία, ο ρομαντισμός και η ευαισθησία.

Στη Νέα Υόρκη, όπου εγκαταστάθηκε, της έγινε πρόταση από το καλλιτεχνικό γραφείο William Morris των μεγάλων σταρ του Hollywood να παρουσιαστεί σε ένα ρόλο στο Summer and Smoke του Tennessee Williams, αλλά η Στέλλα προτίμησε μια ήσυχη, οικογενειακή ζωή, κοντά στα παιδιά της.

Οι εμφανίσεις της Στέλλας Γκρέκα ήταν πολύ σπάνιες, αλλά πάντα προκαλούσαν εντύπωση, όπως μια φιλανθρωπική συναυλία στην όπερα του Σικάγου (Civic Opera House), με το Γούναρη. Κάποια χρονιά, η 20th Century Fox της ζήτησε να γυρίσει μερικές σκηνές στην εντυπωσιακή έπαυλή της, στη Νέα Υόρκη. Τα τραγούδια που ηχογράφησε στις σπάνιες αυτές εμφανίσεις, στην Αμερική, έγιναν αργότερα ένας δίσκος που κυκλοφόρησε από την φωνογραφική εταιρεία LYRA το 1990 με τίτλο "Τα τραγούδια της Αμερικής".

Τα καλοκαίρια επισκέπτονταν την Ελλάδα με τα παιδιά της και όπως είπε στην "Ελληνική Διασπορά", απείχε από καλλιτεχνικές εμφανίσεις. Με το ιδιωτικό σκάφος της οικογενείας χαίρονταν την ξεγνιασιά των ελληνικών νησιών.

Στην ερώτηση ποια είναι η γνώμη της για το σημερινό ελληνικό τραγούδι, η Στέλλα απάντησε: "Υπάρχουν, σήμερα, πολύ ωραία τραγούδια, με ωραίους στίχους και ερμηνευτές, αυτό δεν μπορούμε να το αρνηθούμε. Το μόνο αρνητικό για μερικά απ' αυτά είναι ότι είναι επηρεασμένα από τα ανατολίτικα. Στην Αμερική, όταν μού ζητούσαν να τραγουδήσω κάτι διαφορετικό από το ελαφρό, προτιμούσα το Δημοτικό που είναι καθ' αυτού ελληνικό".

Σε ερώτηση, εάν "βλέπει" να επανέρχεται το παλιό τραγούδι, η Στέλλα Γκρέκα απαντά: "Δεν ξέρω κατά πόσο επανέρχεται, αλλά υπάρχει ενδιαφέρον, όπως οι προσπάθειες του Σπύρου Παπαδόπουλου στην εκπομπή της ΕΡΤ "Στην Υγειά μας".