Σπηλαιοδύτες καταδύθηκαν στα ναυάγια πολεμικών πλοίων στον Σαρωνικό 

Σπηλαιοδύτες καταδύθηκαν στα κουφάρια ναυαγίων πολεμικών πλοίων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στον Σαρωνικό.

Η καταδυτική ομάδα addicted2h2o, αποτελούμενη από τους Ερρίκο Κρανιδιώτη και Στέλιο Σταματάκη, καταδύθηκαν στα μέσα του Δεκεμβρίου στα ναυάγια ώστε να τα κινηματογραφήσουν και να εξακριβώσουν την κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα.

Τα δύο πλοία παραμένουν βυθισμένα στο βάθος των 57 μέτρων. Μετά τον πόλεμο και τα δύο πλοία πωλήθηκαν ως σκραπ και μερικά τμήματα των πλοίων ανελκύσθηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '50.

0:00

Μετά την απαραίτητη προετοιμασία που χρειάζεται πριν από τέτοιες καταδυτικές εξορμήσεις, και όταν ο καιρός το επέτρεψε, η ομάδα μετέβη με σκάφος στο σημείο του ναυαγίου που βρίσκεται 2 ναυτικά μίλια περίπου ανοιχτά από τις ακτές της Βουλιαγμένης. Οπως εξακρίβωσαν οι δύτες υπάρχουν πολλά συντρίμμια ήταν διάσπαρτα σε όλο τον βυθό, συμπεριλαμβανομένου ενός μεγάλου τμήματος του μεσοκάραβου.

Είναι σχεδόν αδύνατο να εντοπιστεί πιο μέρος των συντριμμιών ανήκει σε κάθε πλοίο. Η ορατότητα όπως φαίνεται από το βίντεο ήταν καλή και το σημείο προσφέρει μια εξαιρετική τεχνική κατάδυση αλλά και μια υπενθύμιση των τραγικών γεγονότων του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.

Αντιτορπιλικό ΘΥΕΛΛΑ

Το Β' Παγκοσμίου Πολέμου Αντιτορπιλικό ΘΥΕΛΛΑ (Α/Τ), αργότερα Τορπιλοβόλο (Τ/Β) ναυπηγήθηκε στην Αγγλία, στα ναυπηγεία Yarrow, μετά από παραγγελία της ελληνικής κυβέρνησης το 1906. Ήταν ένα από τα τέσσερα όμοιου τύπου αντιτορπιλικά που κατασκευάστηκαν στην Αγγλία από το 1905 έως το 1907 για το Ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό. Τα άλλα τρία ήταν τα ΣΦΕΝΔΟΝΗ, ΛΟΓΧΗ και ΝΑΥΚΡΑΤΟΥΣΑ. Έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13, στον Α’ Π.Π. και στην Μικρασιατική Εκστρατεία. Ανάμεσα στο 1926 και 1928 υπέστη γενική μετασκευή στον Ναύσταθμο της Σαλαμίνας και στην συνέχεια έλαβε μέρος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940-41, σαν τορπιλοβόλο, συμμετέχοντας σε πολλές περιπολίες και νηοπομπές.

Κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου 1940-41 το Τ/Β (Α/Τ) ΘΥΕΛΛΑ εντάχθηκε στην Α΄ Μοίρα Τορπιλοβόλων του Βασιλικού Ναυτικού και ανέλαβε με τα ΣΦΕΝΔΟΝΗ, ΝΙΚΗ και ΑΣΠΙΣ την εκτέλεση περιπολιών και την συνοδεία νηοπομπών στην περιοχή των Κυκλάδων, του βόρειου Αιγαίου, του Θερμαϊκού, του Πατραϊκού και της νότιας Πελοποννήσου. Το δεύτερο δεκαήμερο του Απριλίου 1941 και μετά την έναρξη της σφοδρής γερμανικής επίθεσης ενάντια στην Ελλάδα, την 6η του ίδιου μηνός, μετατέθηκε μαζί με τα τορπιλοβόλα του Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού ΑΙΓΛΗ, ΑΡΕΘΟΥΣΑ, ΑΛΚΥΟΝΗ και ΔΩΡΙΣ από την Ν.Α.Π./1 (Ναυτική Αμυντική Περιοχή 1, Πάτρα) στην περιοχή της Βουλιαγμένης (Ν.Α.Π./3) με σκοπό την εκτέλεση περιπολιών στον Σαρωνικό και τον νότιο Ευβοϊκό κόλπο. Η απόφαση να καταστεί η Βουλιαγμένη το αγκυροβόλιο των τορπιλοβόλων αυτών, πάρθηκε έτσι ώστε να αποφευχθεί ο τυχών αποκλεισμός τους στον ναύσταθμο λόγω των συνεχών ρίψεων μαγνητικών ναρκών από την γερμανική αεροπορία στην ευρύτερη περιοχή του Σαρωνικού.

Την 21η Απριλίου και ενώ το Τ/Β (Α/Τ) ΘΥΕΛΛΑ βρισκόταν στο αγκυροβόλιο του, στην Βουλιαγμένη, υπό την διοίκηση του πλωτάρχη Π. Δαμίραλη, δέχθηκε σφοδρή επίθεση από έξι γερμανικά βομβαρδιστικά αεροσκάφη καθέτου εφορμήσεως (Junkers 87 Στούκα), τα οποία ρίχνοντας δέσμες βομβών πλησίον του πλοίου προκάλεσαν σε αυτό ρήγματα 5 έως 10 εκατοστών διαμέτρου στα ύφαλα, στην ίσαλο γραμμή και στα έξαλλα. Κατά την διάρκεια της επίθεσης η ομοχειρία πολυβόλων του πλοίου έβαλε συνεχώς εναντίον των επιτιθέμενων γερμανικών αεροσκαφών τα οποία τραυμάτισαν έξι από τα μέλη της. Μετά την επίθεση και τις μη διορθώσιμες ζημιές που προκλήθηκαν στο πλοίο, το Τ/Β (Α/Τ) ΘΥΕΛΛΑ εγκαταλείφθηκε. Σύμφωνα με την έκθεση του διοικητή του σκάφους πλωτάρχη Δαμίραλη, της 19ης Μαΐου 1941, προς το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (βλ. Ημερολόγιο Πολέμου, Τόμος ΣΤ, σελ. 1-4, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού) οι συνέπειες της αεροπορικής επίθεσης είχαν ως αποτέλεσμα τα εξής:

– Σημαντικές διαρροές νερού σε όλα τα διαμερίσματα.

– Πυρκαγιές μικρής έκτασης στους χώρους ενδιαίτησης και στο κατάστρωμα.

– Ανατίναξη του επί του καταστρώματος βρισκόμενου κιβωτίου πυρομαχικών.

– Καταστροφή του πρυμναίου συγκροτήματος τορπιλοσωλήνων, του πρυμναίου πυροβόλου καθώς και του δεξιού αφετήρα βομβών.

– Καταστροφή του πρυμναίου ιστού.

– Μετακίνηση και σύνθλιψη της βάσεως του ψυγείου μηχανών.

– Διάφορες μικρές ζημιές σε όλα τα διαμερίσματα και δάπεδα του πλοίου.

Η γενική κατάσταση του Τ/Β (Α/Τ) ΘΥΕΛΛΑ και η μη δυνατότητα του να συνεχίσει την εκτέλεση πλόων, οδήγησε στο να λυθεί η άγκυρα του πλοίου και να αφεθεί να παρασυρθεί από τον πνέοντα ευνοϊκό άνεμο στα αβαθή. Στην συνέχεια, στις εννιά το βράδυ της ίδιας ημέρας (21.4.1941), ο κυβερνήτης του τορπιλοβόλου πλωτάρχης Δαμίραλης έλαβε διαταγή από τον διοικητή του στολίσκου τορπιλοβόλων, πλοίαρχο Μ. Θεοφανίδη, να βυθίσει το Τ/Β (Α/Τ) ΘΥΕΛΛΑ παρά την «άκραν Ζωστήρ», στη Βουλιαγμένη, πράγμα το οποίο και έπραξε το βράδυ της 21ης προς την 22α Απριλίου 1941.

Τορπιλοβόλο ΑΙΓΛΗ

Το Β' Παγκοσμίου Τορπιλοβόλο (Τ/Β) ΑΙΓΛΗ παραγγέλθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση στα φημισμένα ναυπηγεία VULCAN τα οποία βρίσκονταν στην γερμανική τότε πόλη Στετίν (σήμερα Πολωνία). Ήταν ένα από τα πέντε όμοιου τύπου τορπιλοβόλα που κατασκεύασε η VULCAN για το Ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό. Τα υπόλοιπα τέσσερα ήταν τα ΑΛΚΥΟΝΗ, ΑΡΕΘΟΥΣΑ, ΔΑΦΝΗ, ΔΩΡΙΣ και ΘΕΤΙΣ. Μετά την κατασκευή και παράδοση του το Τ/Β ΑΙΓΛΗ κατέπλευσε στην Ελλάδα τον Μάιο του 1914. Το 1916, με τον αποκλεισμό της Αθήνας και του Πειραιά από τις δυνάμεις της Entente, επιτάχθηκε από το Γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό και χρησιμοποιήθηκε στον Α΄ Π.Π. με γαλλικό πλήρωμα. Μετά την συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο, στο πλευρό της Entente, το πλοίο επιστράφηκε το 1917 και πάλι στο Ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό το οποίο και το ένταξε σαν συνοδευτικό νηοπομπών στο Αιγαίο μέχρι και το τέλος του πολέμου.

Με την έναρξη της Μικρασιατικής Εκστρατείας έλαβε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις και μετά το άδοξο και τραγικό τέλος της ήταν ένα από τα πρώτα πλοία τα οποία συμμετείχαν στην εκκένωση του ελληνικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας. Κατά την διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου 1940-41 το Τ/Β ΑΙΓΛΗ εντάχθηκε στην Γ΄ Μοίρα Τορπιλοβόλων του Βασιλικού Ναυτικού και ανέλαβε την εκτέλεση περιπολιών και την συνοδεία νηοπομπών στην περιοχή των Κυκλάδων, του νότιου και βόρειου Ευβοϊκού, του Θερμαϊκού και του Σαρωνικού.

Αμέσως μετά την κήρυξη πολέμου από την ναζιστική Γερμανία ενάντια στην Ελλάδα, το Τ/Β ΑΙΓΛΗ μεθορμίστηκε, μαζί με τα πλοία του στολίσκου τορπιλοβόλων ΘΥΕΛΛΑ και ΑΡΕΘΟΥΣΑ, στην περιοχή της Βουλιαγμένης η οποία και αποτέλεσε το αγκυροβόλιο του μέχρι και την βύθιση του. Στις 20 Απριλίου, με κυβερνήτη τον ανθυποπλοίαρχο Ι. Ναξάκη, δέχτηκε επίθεση με πολυβόλα από αεροσκάφη της Γερμανικής Πολεμικής Αεροπορίας, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν ρήγματα στο σκάφος τα οποία επωματίσθηκαν στην συνέχεια χωρίς όμως να επιτευχθεί η παντελής επιδιόρθωση του σκάφους. Όπως αναφέρει ο κυβερνήτης του πλοίου, ανθυποπλοίαρχος Ι. Ναξάκης, στην έκθεση του της 27.5.1941 (βλ. Ημερολόγιο Πολέμου, Τόμος Η, σελ. 177, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού), «το πλοίον εκ βομβαρδισμού γενομένου εις τον Σαρωνικόν κατά τα τελευταίας ημέρας υπέστη επίθεσιν και πολυβολισμόν εθίγη δε εις πολλά σημεία ολόκληρον το πλοίον κυρίως όμως διηνοίχθησαν δύο οπαί αρκετού μεγέθους εις την αριστεράν πλευράν και παρ΄ ότι επωματίσθησαν κατέστη αμφίβολον εάν θα ηδύνατο να εκτλέση το πλοίον μακρύ πλου».

Στις 22 Απριλίου το Τ/Β ΑΙΓΛΗ διατάχθηκε να πλεύσει στον βόρειο Ευβοϊκό για την εγκατάσταση περιπολίας στην νήσο Στρογγύλη. Οι συνεχείς και αδιάκοπες επιθέσεις όμως των γερμανικών αεροσκαφών εξανάγκασαν να επιστρέψει και πάλι το πλοίο στην Βουλιαγμένη όπου και αγκυροβόλησε ανοιχτά της «άκρας Ζωστήρ». Κατά την διάρκεια της εκεί παραμονής του το πλήρωμα του διατάχθηκε να το εγκαταλείψει και να παραμείνει «εν προκαλύψει» στην απέναντι των αγκυροβολίων βρισκόμενη ακτή.

Όπως αναφέρει η «Έκθεση Πεπραγμένων» της 3ης Ιουνίου 1941, του διοικητή του στολίσκου τορπιλοβόλων, πλοίαρχου Μ. Θεοφανίδη (βλ. Ημερολόγιο Πολέμου, Τόμος Η, σελ. 135-144, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού), τα πληρώματα των ελληνικών τορπιλοβόλων και ιδιαίτερα της ΑΙΓΛΗΣ «λόγω των συνεχών και σφοδρών από αέρος προσβολών και των πληροφοριών περί βυθίσεως και καταστροφής των πλοίων, τόσο του στολίσκου τορπιλοβόλων και αντιτορπιλικών, της απολύσεως των πληρωμάτων του ναυστάθμου και των άλλων υπηρεσιών ως και της γνωσθείσης διαρροής του στρατού μετά την υπογραφήσαν ανακωχήν, το ηθικόν των πληρωμάτων αποτελούμενον εξ ολοκλήρου σχεδόν εξ εφέδρων, ήτο τα μέγιστα μειωμένον και μετά βίας συνεκρατήτο δια παραινέσεων και συμβουλών, τελικώς δε δεν κατωρθώθη η αποφυγή της διαρροής του πληρώματος ήτις και συνετελέσθη. Ίνα μη το πλοίον περιέλθη ούτω εις εχθρικάς χείρας απεφασίσθη η αυτοβύθισης του ήτις συνετελέσθη την νύκτα της 24ης Απριλίου».

Η καταδυτική ομάδα addicted2h2o ευχαριστεί τον Δημήτρη Γκαλόν για την ιστορική έρευνα του άρθρου και τον Αντώνη Γράφα που παρείχε την ακριβή τοποθεσία του ναυαγίου, όπως και τον Σωτήρη Καρύδι για την μεταφορά στο σημείο της κατάδυσης.