Μαθήματα σχέσεων από τη… Σενεγάλη!

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΛΑΜΟΥΡΗΣ on 21 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ, 2022

Γιατί είναι δύσκολες οι σχέσεις; Γιατί μας ταλαιπωρούν τόσο πολύ; Η απάντηση είναι πως είναι τρομερά δύσκολο να καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλον. Και ένα ταξίδι στη Σενεγάλη ήρθε να ρίξει διαφορετικό φως στο πώς θα βοηθούσε να προσεγγίζουμε τις σχέσεις ώστε να καταλαβαινόμαστε καλύτερα επιτέλους!

Ο ξεναγός μας περιέγραφε πώς στη Σενεγάλη ζούσαν διάφορες φυλές πριν γίνει κράτος. Πολλές από τις φυλές αυτές υπάρχουν ακόμα, μας είπε και μέρος του ταξιδιού μας ήταν να γνωρίσουμε κάποιες που θα συναντούσαμε. Κάθε φυλή είχε τα δικά της ήθη και έθιμα και η χαρά του ταξιδιού είναι να δούμε νέους ανθρώπους με διαφορετική κουλτούρα και κοσμοθεωρία.

Οι διαφορές

Αυτό με έκανε να σκεφτώ πως ό,τι ισχύει για τις φυλές της Σενεγάλης ισχύει και για όλους τους ανθρώπους. Κάθε άνθρωπος ανήκει σε μια διαφορετική φυλή. Στη φυλή της οικογένειάς του. Κάθε οικογένεια κάνει τα πράγματα με τον δικό της τρόπο και έχει τα δικά της πράγματα που θεωρεί φυσιολογικά.

Στη Σενεγάλη ορισμένες φυλές είναι οργανωμένες σε χωριά, ενώ άλλες είναι νομαδικές και φορτώνουν όλα τα υπάρχοντά τους στα κάρα και μετοικούν όταν οι συνθήκες το επιβάλουν.

Αντίστοιχα σε εμάς σε κάποιες οικογένειες οι γονείς φροντίζουν και βοηθάνε τα παιδιά μέχρι να γίνουν 60 (τα παιδιά) και σε άλλες τα παιδιά είναι μόνα τους από τα 18.

Δεν είναι το ένα καλύτερο από το άλλο. Είναι διαφορετικά.

Στη Σενεγάλη σε ορισμένες πόλεις είναι αυστηρώς μουσουλμάνοι και κυκλοφορούν με κελεμπίες ενώ σε άλλα μέρη είναι πιο κοντά στην Αφρικανική ανιμιστική κουλτούρα. Αντίστοιχα σε εμάς σε ορισμένες οικογένειες όταν κάποιος αρρωστήσει του λένε: «Δεν είναι τίποτα θα περάσει» για να μην ανησυχεί, ενώ σε άλλες οικογένειες γίνεται μεγάλο θέμα και όλοι πέφτουν πάνω από τον άρρωστο να τον περιποιηθούν.

Δεν είναι το ένα καλύτερο από το άλλο. Είναι διαφορετικά.

Οι συνέπειες

Το γεγονός ότι οι φυλές έχουν διαφορετικά πράγματα που θεωρούν φυσιολογικά έχει σαν συνέπεια το να μην μπορούν εύκολα να ταιριάξουν μεταξύ τους και να μοιάζει ο ένας περίεργος στα μάτια του άλλου.

Αν ανήκεις στη νομαδική φυλή, τότε θα σου φαίνονται ξενέρωτοι και φυλακισμένοι όσοι είναι σε ένα σπίτι συνέχεια, αφού θα μπορούσαν να έχουν την ελευθερία του να ζουν όπου θέλουν όπως εσύ. Αν όμως μένεις σε χωριό, θα σου μοιάζουν ξεκληρισμένοι οι καημένοι οι νομάδες με τα κάρα αφού δεν μπορούν να έχουν την ασφάλεια του σπιτιού όπως εσύ.

Αντίστοιχα αν ανήκεις στη φυλή που τα παιδιά παίρνουν βοήθεια από τους γονείς μέχρι τα 60 τους, θα σου φαίνονται μόνοι και ασύνδετοι όσοι έμαθαν να είναι ανεξάρτητοι από τα 18, αφού δεν θα βιώνουν την κοντινότητα με την οικογένειά τους όπως εσύ. Αν όμως είσαι στη φυλή που τα παιδιά φεύγουν από τα 18, θα σου φαίνονται εξαρτημένοι και μαμάκηδες όσοι είναι τόσο κοντά στους γονείς τους και ότι δε βιώνουν την ανεξαρτησία του να είσαι μόνος σου όπως εσύ.

Αν μένεις στη μουσουλμανική περιοχή θα σου φαίνονται ξεδιάντροποι και χαμένοι όσοι ζουν σύμφωνα με την ανιμιστική κουλτούρα, καθώς δε βιώνουν την ασφάλεια της προστασίας του Αλλάχ όπως εσύ. Αν όμως μένεις στα πιο Αφρικανικά χωριά θα σου φαίνονται πιθανώς καταπιεσμένοι οι μουσουλμάνοι, αφού έχουν τόσους κανόνες να ακολουθούν και απαγορεύσεις και δε βιώνουν την ελευθερία της φύσης όπως εσύ.

Αντίστοιχα αν ανήκεις στην πρώτη φυλή του «Δεν είναι τίποτα, θα περάσει» θα σου φαίνονται υστερικοί όσοι ανήκουν στη δεύτερη φυλή του «Όλα για τον άρρωστο», καθώς δε βιώνουν τη μη-ανησυχία/ηρεμία της δικιάς σου φυλής. Αν όμως ανήκεις στη δεύτερη φυλή θα σου φαίνονται άκαρδοι και αναίσθητοι όσοι ανήκουν στην πρώτη φυλή, καθώς δε βιώνουν τη σύνδεση και το νοιάξιμο της δικής σου φυλής.

Το πλεονέκτημα της Σενεγάλης

Εδώ όμως έχουν ένα πολύ βασικό πλεονέκτημα οι κάτοικοι της Σενεγάλης. Οι διαφορετικές φυλές, μένουν σε άλλα μέρη, φοράνε άλλα ρούχα, εμπορεύονται διαφορετικά πράγματα. Υπάρχουν εξωτερικά χαρακτηριστικά, τα οποία δίνουν το σήμα ότι ο άλλος είναι διαφορετικός από εμένα.

Αυτό σημαίνει πως όταν ένας κάτοικος ενός χωριού δει έναν νομά, ξέρει ότι αυτός είναι από άλλη φυλή, οπότε περιμένει πως θα έχει άλλες συνήθειες από εκείνον. Κατανοεί ότι αν θέλει να συνεννοηθεί θα χρειαστεί να τον ακούσει και να δείξει ενδιαφέρον και ανεκτικότητα στη διαφορετικότητα.

Όπως καταλαβαίνετε υπάρχουν εκατομμύρια φυλές στην Ελλάδα, καθώς κάθε οικογένεια έχει τις δικές της συνήθειες, νόρμες και τελετουργίες. Και όλες οι φυλές/οικογένειες θεωρούν ότι ο τρόπος που ζουν και κινούνται είναι ο φυσιολογικός. Ο νορμάλ. Άρα αν δεν είσαι έτσι, τότε μάλλον έχεις πρόβλημα.

Δυστυχώς, όμως δεν υπάρχει τρόπος να διακρίνουμε τη μια φυλή από την άλλη. Όλοι είμαστε λευκοί (λίγο πολύ), όλοι είμαστε Έλληνες, μοιάζουμε μεταξύ μας και αν κάποιος είναι πιο ξανθός και κάποιος πιο μελαχρινός δεν το παίρνουμε σαν ένδειξη ότι ανήκει σε άλλη φυλή. Μένουμε όλοι στην Αθήνα, στη Δράμα, στην Κρήτη, στη Μυτιλήνη, στα Ιωάννινα. Έτσι όταν βλέπουμε τον άλλον άνθρωπο, με φυσικότητα υποθέτουμε ότι ανήκει στη φυλή μας. Δηλαδή, ότι μας καταλαβαίνει, ότι έχει τα δικά μας “φυσιολογικά”, ότι σκέφτεται όπως εμείς.

Στο νέο μου βιβλίο αφιερώνω ένα Κεφάλαιο στις αρχές της επικοινωνίας, εξηγώντας πως το σημαντικότερο βήμα είναι να μπορούμε να δείχνουμε ότι καταλαβαίνουμε τον άλλον πριν του πούμε κάτι.

                                                                                                                                                                          Δυστυχώς, η αμοιβαία κατανόηση είναι πολύ δύσκολη στην πράξη, καθώς δεν μοιάζουν διαφορετικοί οι άνθρωποι της φυλής «Δεν είναι τίποτα, θα περάσει» από τους ανθρώπους της φυλής «Όλα για τον άρρωστο» και αυτό είναι το βασικότερο πρόβλημα των ανθρωπίνων σχέσεων.

Έτσι όταν δυο άνθρωποι από αυτές τις φυλές συναντηθούν, καθώς δεν υπάρχει ένα εξωτερικό σημάδι που να τους θυμίζει να φερθούν με την αντίστοιχη κατανόηση, ανεκτικότητα αλλά και περιέργεια που θα έδειχναν πχ σε έναν Ιάπωνα, υπάρχει η παρεξήγηση. Ο«Δεν είναι τίποτα, θα περάσει» κρίνει τον άλλον ως υστερικό και υπερβολικό και ο«Όλα για τον άρρωστο» κρίνει τον πρώτο ως απόμακρο και αναίσθητο. Ο άλλος άνθρωπος είναι ο προβληματικός, εμείς οι νορμάλ και αναγκαστικά η σχέση πάει περίπατο.

Όταν βλέπουμε έναν Ιάπωνα κατανοούμε ότι μιλάει άλλη γλώσσα και θα χρειαστεί να βρούμε μια κοινή γλώσσα να συνεννοηθούμε (πχ αγγλικά). Κατανοούμε ότι θα χρειαστεί να καταβάλουμε έξτρα προσπάθεια και ότι είναι πολύ πιθανό να μην καταλαβαίνουμε τι λέει πολλές φορές. Τα σχιστά του μάτια φανερώνουν ότι τα πράγματα δε θα είναι εύκολα. Η επικοινωνία δε θα είναι αβίαστη.

Όταν όμως συναντάμε έναν άλλο Έλληνα, υποθέτουμε ότι μιλάμε την ίδια γλώσσα, ότι θα έπρεπε να μας καταλαβαίνει, ότι δε θα έπρεπε να επιμείνουμε για να εξηγήσουμε κάτι, ότι η επικοινωνία δε χρειάζεται πολλή προσπάθεια και ότι δε θα υπάρχουν παρεξηγήσεις. Και η σχέση πάει περίπατο. Δυστυχώς.

Σχέση είναι…

Παλιά υπήρχαν αυτά τα κουκλάκια που έλεγαν Αγάπη είναι… Ήταν το κλασικό δώρο να πάρεις σε κοριτσίστικο πάρτι στο Δημοτικό θυμάμαι.

Υπάρχουν βέβαια και οι μοντέρνες εκδοχές…

Αντίστοιχα, λοιπόν, σχέση είναι η κατανόηση ότι όλοι ανήκουμε σε διαφορετικές φυλές. Ότι θα χρειαστεί να προσπαθήσουμε έξτρα για να συνεννοηθούμε. Η επικοινωνία δε θα είναι αβίαστη. Ότι πολλές φορές θα αποτύχουμε και θα παρεξηγηθούμε. Είναι φυσιολογικό. Ότι θα χρειαστεί να βρούμε τη δικιά μας γλώσσα επικοινωνίας. Ότι όσο και αν νομίζω ότι εγώ έχω δίκιο κι εσύ άδικο, η πραγματικότητα είναι ότι είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι που έχουμε μάθει διαφορετικά πράγματα από τη φυλή μας. Κανείς δεν είναι ο κάτοχος της μοναδικής “Σωστής” “Αλήθειας”.

Σχέση είναι το να έχω την περιέργεια και την υπομονή να σε μάθω και να σε κατανοήσω, να έχω την θέληση και την υπομονή να σου εξηγήσω τον εαυτό μου και την κατανόηση ότι δε θα είναι καθόλου απλό και εύκολο…

Το τραγούδι λέει:

“Δεν έκανα ταξίδια μακρινά, ταξίδεψε η καρδιά και αυτό μου φτάνει“

Κάθε άνθρωπος είναι ένα άλλο μέρος. Κάθε άνθρωπος είναι ένα ταξίδι εξερεύνησης. Ας προσεγγίσουμε ο ένας τον άλλον με αυτή την οπτική. Πόσο πιο ενδιαφέρουσα θα ήταν η ζωή!

Το τραγούδι συνεχίζει:

“Το πιο μακρύ ταξίδι μου εσύ“

Θα προσθέσω επίσης: “Το πιο μακρύ ταξίδι μου κι εγώ“.

Καλά ταξίδια εξερεύνησης σε όλους!