ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΘΗΚΩΝ ΣΤΟ ΝΤΕΠΩ - ΕΡΧΕΤΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

 Θανάσης Μυλωνάς

Σε Διεθνή Αρχιτεκτονικό διαγωνισμό σχεδιάζει να προχωρήσει ο δήμος Θεσσαλονίκης για την ανάδειξη, αξιοποίηση και επανάχρηση των εγκαταστάσεων του πρώην αμαξοστασίου και αποθηκών του Τραμ, στην περιοχή του Ντεπώ στην ανατολική Θεσσαλονίκη.

Πρόκειται για μια έκταση περίπου 14,5 στρέμματων, η οποία από το 2013 πέρασε μετά από έξι δεκαετίες από την Ελληνική Αστυνομία, (Υποδιεύθυνση Τεχνικών Εφαρμογών Βορείου Ελλάδος της ΕΛΑΣ) στην κυριότητα του Δήμου Θεσσαλονίκης και έκτοτε χρησιμοποιείται για τις ανάγκες του δήμου, ενώ σε μέρος αυτής έχουν ανεγερθεί οι σχολικές μονάδες που στεγάζουν το 14ο Γυμνάσιο και Λύκειο Θεσσαλονίκης.

Η έκταση βρίσκεται στη γειτονιά της ξακουστής συνοικίας των Εξοχών, με τα μοναδικά νεοκλασικά και πολύ κοντά σε άλλα εμβληματικά κτήρια όπως οι Βίλες Αλατίνη και Μπιάνκα.

Η είσοδος του πρώην αμαξοστασίου της Εταιρείας Τροχιοδρόμων βρίσκεται επί της Βασιλίσσης Όλγας και πιο συγκεκριμένα στον αριθμό 186, περιβάλλεται από έναν ψηλό μαντρότοιχο, φτιαγμένο κατά κύριο λόγο από πέτρα και στο εσωτερικό του δεσπόζουν κτήρια, τα οποία στέγαζαν τους υπαλλήλους του Τραμ και σχεδιάστηκαν όπως και άλλα εμβληματικά και βιομηχανικά συγκροτήματα της πόλης, από τον Ιταλό Αρχιτέκτονα Πιέρο Αριγκόνι, ενώ σε μέρος του οικοπέδου υπήρχαν και δευτερεύουσες κατασκευές οι οποίες χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες.

Άλλωστε στα γαλλικά η λέξη «depot», σημαίνει αποθήκη και από εκεί πήρε την ονομασία της ολόκληρη η περιοχή που έμεινε στην ιστορική συνείδηση ως Ντεπώ, με αναφορές για αυτήν να υπάρχουν ακόμη και σε τραγούδια.

Το οικόπεδο τέθηκε σε πλήρη αχρησία όταν αποχώρησε από αυτό η Ελληνική Αστυνομία η οποία χρησιμοποιούσε μέρος του για τις ανάγκες των οχημάτων του στόλου της.

Εικόνα εγκατάλειψης

Τα κτίσματα βρίσκονται για δεκαετίες σε πλήρη εγκατάλειψη με τα σημάδια της φθοράς του χρόνου να είναι ορατά, αλλά και πλέον επικίνδυνα.

Σοβάδες, ξύλα, πέτρες, σκουριασμένα σύρματα κρέμονται πάνω από τα κεφάλια όσων περνούν από το πεζοδρόμιο ενώ τα δύο χαμηλά μπαλκόνια, αποτελούν εστία ατυχήματος καθώς ανά πάσα στιγμή υπάρχει ο κίνδυνος να καταρρεύσουν και να πλακώσουν κάποιον διερχόμενο.Σπασμένα παράθυρα, κενά κουφώματα, στέγες που έχουν πέσει, απομεινάρια από φωτιά, συνθέτουν το σκηνικό της πλήρους απαξίωσης.Ο αέρας που περνά από τα διαλυμένα πορτοπαράθυρα σφυρίζει έναν θλιβερό σκοπό, καθώς εκεί που άλλοτε λειτουργούσαν τα γραφεία της Εταιρείας Τροχιοδρόμων πλέον κυριαρχεί η σιωπή.Τα ξύλινα πατώματα έτοιμα να σωριαστούν και τα δοκάρια να συμπαρασύρουν στον βυθό της απαξίας έναν πολύτιμο ιστορικό και πολιτιστικό θησαυρό. Κειμήλια που αντί να διασωθούν και να αποτελέσουν την κληρονομιά της πόλης και ταυτόχρονα σημείο αναφοράς για τις επόμενες γενεές, ισοπεδώθηκαν από τη χρόνια αδιαφορία των αρχών.

Το σχέδιο αναμόρφωσης

Η δημοτική αρχή έρχεται να βάλει τέλος σε αυτό το σκηνικό απαξίωσης και εγκατάλειψης, με στόχο να αλλάξει όψη η ευρύτερη περιοχή και τα κτίσματα να διασωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν ως χώροι πολιτισμού, αναψυχής και άλλων χρήσεων που τόσο έχει ανάγκη η ανατολική Θεσσαλονίκη.

Σύμφωνα με πληροφορίες  η διοίκηση του δήμου Θεσσαλονίκης προσανατολίζεται να ξεκινήσει άμεσα τις ενέργειες που θα οδηγήσουν στην προκήρυξη ενός διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού προσχεδίων στα πρότυπα αυτού που έγινε για τον άξονα της Αριστοτέλους, ο οποίος θα ανοίξει το δρόμο για να αλλάξει η σημερινή τραγική εικόνα ενός χώρου που είναι ταυτισμένος με την ιστορία και την κληρονομιά της Θεσσαλονίκης.

Το αμέσως επόμενο διάστημα και μόλις το επιτρέψουν οι επιδημιολογικές συνθήκες, ο δήμος θα ξεκινήσει μια σειρά ανοιχτών συζητήσεων με κατοίκους και συλλογικότητες της περιοχής στο πλαίσιο διαβούλευσης για την κατάθεση προτάσεων για το πώς οραματίζονται οι ίδιοι την εικόνα του πρώην αμαξοστασίου.

Ο Δημήτρης Μήτρου, τεχνικός σύμβουλος του Δημάρχου Θεσσαλονίκης, εξήγησε τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί με αφετηρία την ανοιχτή διαβούλευση: «Το τεχνικό πρόγραμμα του δήμου Θεσσαλονίκης για το 2022 μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την προκήρυξη αρχιτεκτονικού διαγωνισμού προσχεδίων, όπως έγινε και με την Αριστοτέλους, σύμφωνα πάντα με όσα προβλέπει η νομοθεσία. Πριν γίνει αυτό θα υπάρξει μια οργανωμένη διαβούλευση, με ανοιχτές συζητήσεις, με εργαστήρια και παρουσιάσεις, με τους κατοίκους της 5ης δημοτικής κοινότητας. Στόχος είναι η διαβούλευση να έχει ολοκληρωθεί μέσα στο καλοκαίρι του 2022 και αρχές φθινοπώρου να προκηρυχθεί ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός προσχεδίων με βάση και το υλικό που θα έχει προκύψει από τις συζητήσεις με τους πολίτες».

Να τονιστεί ότι ο διεθνής διαγωνισμός θα γίνει βάσει όσων προβλέπει η νομοθεσία για τα δημόσια έργα και θα απευθύνεται σε αρχιτέκτονες από όλον των κόσμο.

Οι αρχικές προτάσεις της Δημοτικής Αρχής που θα τεθούν στη διαβούλευση η οποία θα γίνει με τους κατοίκους της 5ης Κοινότητας, είναι οι χώροι να αξιοποιηθούν για πολιτιστικές χρήσεις, μέρος να αξιοποιηθεί προς όφελος της εκπαίδευσης, την κατασκευή μουσείου Τραμ, και ενδεχόμενως ένα υπόγειου πάρκινγκ, ενώ και σε αυτόν τον διαγωνισμό θα ακολουθηθεί η «γραμμή» για αύξηση του πρασίνου.

Το γεγονός ότι τα 2/3 του πρώην αμαξοστασίου έχουν κηρυχθεί από το 1994 ως διατηρητέο μνημείο θα αποτελέσει βασική παράμετρο του διαγωνισμού καθώς θα χρειαστεί να αποκατασταθούν και οι χρήσεις που θα προκύψουν να είναι εναρμονισμένες με τον χαρακτήρα και την ιστορία τους.

Σημαντικό, όπως εξηγεί ο κ. Μήτρου, είναι το γεγονός ότι, εκτός από τα υπάρχοντα, είναι εφικτή η προσθήκη κτηρίων, στον περιβάλλοντα χώρο των διατηρητέων, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν για τις ανάγκες της σχολικής στέγης των συνοικιών Σ11 και Σ16 μεταξύ της Λ. Καραμανλή και του παραλιακού μετώπου και παράλληλα να χρησιμοποιούνται άλλες ώρες για πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες.

Αν οι επιδημιολογικές συνθήκες κυλήσουν ομαλά -καθώς πάντα υπάρχει ο αστάθμητος παράγοντας του κορωνοϊού και ολοκληρωθεί η διαβούλευση- θα ακολουθήσει η προκήρυξη του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, με τη διαδικασία να ολοκληρώνεται με την ανάδειξη των βραβείων στις αρχές του 2023.

Να σημειωθεί ότι βάσει όσων προβλέπει η νομοθεσία για τους συγκεκριμένους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς προσχεδίων, με τη σύμφωνη γνώμη των αρμόδιων υπουργείων και του τεχνικού συμβουλίου της Περιφέρειας, γίνεται απευθείας διαπραγμάτευση με τον νικητή του πρώτου βραβείου του διαγωνισμού και στη συνέχεια προχωρά η διαδικασία για την ανάθεση των μελετών (προμελέτη, οριστική μελέτη και η μελέτη εφαρμογής).

Ο προϋπολογισμός για το σύνολο των βραβείων που έχει εγγραφεί στο τεχνικό πρόγραμμα είναι 186 χιλ. ευρώ.