ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑΣ

Της Γιωτας Συκκα

Κάποτε η δισκογραφία έμοιαζε με χρηματιστήριο σε ανοδική πορεία. Τα «καλά χαρτιά» πληρώνονταν αδρά. Hταν η δεκαετία του ’80 όταν οι εταιρείες έδιναν όσα - όσα για το πρώτο όνομα. Τα ακριβά συμβόλαια τα είχαν λίγοι ερμηνευτές και, όπως ήταν φυσικό, προκαλούσαν τον φθόνο των υπολοίπων.

Σήμερα, η δισκογραφία έχει αλλάξει. Τα συμβόλαια εκείνα είναι ξεχασμένα. Oσο για τους τραγουδιστές, οι περισσότεροι (το 90% φημολογείται) πληρώνουν οι ίδιοι τους δίσκους που κυκλοφορούν. Κι όταν λέμε πληρώνουν, εννοούμε τους δημιουργούς και την ηχογράφηση. Οι τιμές άλλωστε έπεσαν πολύ και νωρίς. Πολύ πριν από την παγκόσμια οικονομική κρίση. Με τους νέους τρόπους διακίνησης και πώλησης που επέβαλε το Διαδίκτυο.

Τέλος τα ψηλά κασέ

Τα παλιά κασέ των Ελλήνων ερμηνευτών είναι παρελθόν. Oπως και τα συμβόλαια. Τώρα, χονδρικά, ένα τραγούδι κοστίζει γύρω στα 1.000 ευρώ. Με 5.000 ένας πρωτοεμφανιζόμενος που θέλει να τον σέβονται, μπορεί να κυκλοφορήσει στην αγορά single με πέντε τραγούδια. Oσο για ολόκληρο cd, είναι γνωστή η ατάκα που λέγεται στον χώρο: «Πόσα χιλιάρικα διαθέτεις, να σου πω τι cd θα φτιάξεις».

Οι περισσότεροι δημιουργοί ελπίζουν στις εφάπαξ αμοιβές από τους ερμηνευτές, άλλωστε πόσοι απ’ αυτούς πουλάνε ακόμη. Aλλαξαν όμως και οι γνώριμες τακτικές. Τα παλιά συμβόλαια έχουν άλλη μορφή. Οι δισκογραφικές συνάπτουν τριετείς συνήθως συμφωνίες - συμβόλαια, «παίζοντας» στην ουσία τον ρόλο του μάνατζερ. Προωθούν τον καλλιτέχνη στα κέντρα, γίνονται μεσολαβητές για τις live εμφανίσεις, με συμφωνημένα ποσοστά.

Εφιάλτης; Πραγματικότητα δυστυχώς κι όπως μας λέει ο Πέτρος Δραμαγουμάνος, δημιουργός του dvd της «Ελληνικής Δισκογραφίας 1950 - 2009», οι καιροί άλλαξαν. Είκοσι πέντε χρόνια ο μαθηματικός με την αγάπη στο ελληνικό τραγούδι, τις μετρήσεις και τις στατιστικές, μαζί με την παραγωγή, καταγράφει όλες τις αλλαγές που έχουν διαδραματιστεί τον τελευταίο μισό αιώνα. Ο κατάλογος της Ελληνικής Δισκογραφίας περιλαμβάνει συνολικά 32.354 δίσκους (LP, cd, singles), 12.282 καλλιτέχνες, λεπτομέρειες για κάθε έκδοση, εξώφυλλο, label και κατηγορίες...

Η παραγωγή του 2008

Κυκλοφόρησαν 1.662 cd, τα 686 από αυτά ανεξάρτητες παραγωγές (δίσκοι από μικρές δισκογραφικές εταιρείες με ετήσια παραγωγή μέχρι πέντε εκδόσεις ετησίως), 605 από την Legend - Lyra, 149 από την Minos - Emi και 91 από την Universal. Ακολουθούν οι: Sony - BMG (59 cd), Fm Records (21), Cronos (16), Polytropon (11), Polymusic (10), WEA (7), Protasis (7) κ. ά.

«Ο δίσκος είναι που κατοχυρώνει το επάγγελμα του ερμηνευτή», λέει ο Π. Δραγουμάνος. «Την έκδοσή του επιδιώκει και ο πρωτοεμφανιζόμενος καλλιτέχνης, αλλά και ο επαγγελματίας. “Βγάζω δίσκο, άρα υπάρχω”, είναι το μότο όλων». Στην περίπτωση του αναγνωρισμένου καλλιτέχνη, η έκδοση ενός cd είναι το «διαβατήριο» για τη νυχτερινή απασχόληση.

Στροφή σε συγκροτήματα

Είναι η καινούργια τάση. Οι δισκογραφικές, βλέποντας ότι ένας 16άρης είναι σπάνιο να αναζητήσει υλικό του Στέλιου Καζαντζίδη ή άλλων λαϊκών δημιουργών και ερμηνευτών της δεκαετίας 1950 - 60, επανέφεραν στην κυκλοφορία εκείνο το είδος για το οποίο δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον το νεανικό αγοραστικό κοινό. Υλικό των Πυξ Λαξ, των Κατσιμιχαίων, των Φατμέ, του Βασίλη Παπακωνσταντίνου που αναγνωρίστηκαν ως σταθερές αξίες, αφού θεωρούνται καλλιτέχνες με διάρκεια πωλήσεων. Μαζί τους στηρίζονται νεότεροι και πιο ποπ, όπως οι Οnirama, αλλά και εκπρόσωποι της ηλεκτρόνικα σκηνής, των οποίων η μουσική παίζεται τα βράδια στα κλαμπ.

Τα περίεργα του 2008

Η μεγάλη έκπληξη όμως είναι ο Γιώργος Χατζάκης με τον δίσκο του «Μοναστήρι». Μαντινάδες ραπ, λένε όσοι τον πιστεύουν και έκαναν το cd γρήγορα επιτυχία. Eκπληξη αποτελούν και οι παιδικοί δίσκοι και τα προϊόντα, όπως Μazoo and the zoo, που πούλησε 60.000 αντίτυπα και το νούμερο δύο, που μέσα σε λίγο καιρό από την έκδοσή του αριθμεί 15.000 πωλήσεις. Με την κατάλληλη βέβαια βοήθεια του Αlter.

Δυσοίωνο το μέλλον

Oλα θα συμβούν γρήγορα. Μέσα σε δυο - τρία χρόνια το πολύ, δεν θα μιλάμε για την παραδοσιακή μορφή της δισκογραφίας, πιστεύει ο Π. Δραγουμάνος και δεν είναι ο μόνος. Eτσι εξηγείται γιατί δίνουν το παλιό υλικό σε κυκλοφορία. Οι εταιρείες γνωρίζουν καλά ότι τα προϊόντα που διαφημίζουν σύντομα θα αλλάξουν μορφή. Αν όμως η αλλαγή της κυριαρχίας του βινυλίου στο cd έγινε μέσα σε μια περίοδο μεταβατική, τώρα η τεχνολογία και το Διαδίκτυο δεν θα επιτρέψουν καμία περίοδο χάριτος.

Χρόνια πριν, όταν οι εφημερίδες στράφηκαν για πρώτη φορά στη δισκογραφία, οι περισσότεροι δημιουργοί και ερμηνευτές μιλούσαν για την «απαξίωση του δίσκου» από τη μαμά-εταιρεία. Τώρα, οι ίδιοι που έδειχναν τότε την περιφρόνησή τους, παραδέχονται πως η δισκογραφία αναθερμαίνεται μέσω των cd που δίνουν εφημερίδες και περιοδικά. Πολλά μάλιστα απ’ αυτά φέρνουν στο προσκήνιο το παλιό υλικό στηρίζοντας και το καινούργιο, μαζί με τη διαφήμιση του καλλιτέχνη, ενώ σημειώνουν πωλήσεις 80.000 και 100.000 ενός δίσκου μαζί με την κυριακάτικη εφημερίδα, που θα περίμεναν μόνο στα όνειρά τους. Το ίδιο υλικό σε πολλές περιπτώσεις βγαίνει με απόσταση λίγων εβδομάδων και στα καταστήματα δίσκων.