Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΖΟΥΚΜΠΟΞ

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΖΟΥΚΜΠΟΞ

Jook σημαινει χορος σε αφρικανικη διαλεκτο και box ειναι κουτι.Οταν το 1927 λειτουργησε το πρωτο ηλεκτρικο τζουκ μποξ στις ΗΠΑ ,σε σαλουν του Σαν Φρανσισκο ,ειχε τον ρολο της ορχηστρας  χωρις ιδιαιτερη δαπανη.Ηταν ενα κουτι στο υψος ενος κοντου ανθρωπου,απο μεταλλο,γυαλι,πολυχρωμα φωτα και με μια ποικιλια δισκων που μπορουσες να ακουσεις εφοσον εριχνες το καταλληλο νομισμα σε μια σχισμη.
Το τζουκ μποξ γνωρισε την πρωτη περιοδο δημοτικοτητας στις ΗΠΑ την εποχη της ποτοαπαγορευσης και στην διαρκεια της οικονομικης κρισης στην δεκαετια του 30.
Μια δευτερη περιοδος διαδοσης του τζουκ μποξ ηταν στα χρονια του Β'Παγκοσμιου Πολεμου,οταν οι ως τοτε μεγαλες ορχηστρες χορου διαλυθηκαν λογω επιστρατευσης των μελων τους και ο κοσμος μεσα στο κλιμα της γενικης κατηφειας ηθελε να διασκεδαζει με την μικροτερη δυνατη επιβαρυνση.Αυτη η περιοδος κρατησε ως τα μεσα της δεκαετιας του 60.
Προδρομος του τζουκ μποξ ηταν η λατερνα,που εμφανιστηκε τον 18ο αιωνα στην Ευρωπη,γνωστη το 1880 στην Αθηνα ως ρομβια.
Στην δεκαετια του 50 αρχιζουν οι εισαγωγες των τζουκ μποξ στην Ελλαδα,που κατακλυζουν καφενεια,ζαχαροπλαστεια,ταβερνες και κλαμπ με περιεχομενο τις πιο μεγαλες επιτυχιες της εποχης απο το ελληνικο και διεθνες ρεπερτοριο.Το κοινο ακουγε,τραγουδουσε και χορευε διπλα στο εντυπωσιακο,πολυχρωμο κουτι με την εξαιρετικη ηχητικη αποδοση και διαφορα εφφε,οπως ο ηχος του νομισματος που κατρακυλαει απο την σχισμη,η μηχανικη ανευρεση του δισκου,το αναβοσβησιμο των γλομπων,κλπ.
Για πολλους η συνηθεια λειτουργουσε οπως σημερα η παραγγελια στην ορχηστρα η ακομα  ως ΄βημα΄προβολης καθως υποχρεωνες το ακροατηριο να προσεξει υποχρεωτικα την επιλογη σου.
Στα τελη της δεκαετιας του 50 ενα μικρο κλαμπ στο Καλαμακι της Αθηνας,η Μπι Πι,γινεται μαγνητης για τη νεολαια οταν αποκτα τζουκ μποξ,που παιζει ολες τις τελευταιες χορευτικες επιτυχιες.Στην Θεσσαλονικη το τζουκ μποξ εχει πρωταγωνιστικο ρολο στο κλαμπ Water Lily και στο εντευκτηριο των αποφοιτων του "Ανατολια" στην Θεμ.Σοφουλη
Στο Β' Προγραμμα,στα μεσα της 10ετιας του 50 ο Τασος Μαστορακης παρουσιαζει την διαφημιστικη εκπομπη "Το αυτοματο των δισκων" ενω στον αμερικανικο σταθμο AFRS κανει θραυση η καθημερινη εκπομπη του Τομ ντε Καστρο Teenage Jukebox.
Στην περιοδο 1958-75 εγινε εισαγωγη τουλαχιστον 7.000 τζουκ μποξ στην Ελλαδα απο τις εταιριες Wurlitzer,AMI,Seeburg,Rock-ola,που πολλα απ αυτα ηταν μεταχειρισμενα.
2.000 τζουκ μποξ που ειχαν απομεινει  σε αποθηκες στην Ελλαδα,παροπλισμενα και αζητητα η χαλασμενα συγκεντρωθηκαν απο εμπορους εως το τελος της δεκαετιας του 90 και πουληθηκαν σε ξενους συλλεκτες στο εξωτερικο.
Οι φιλοι του κινηματογραφου θα θυμουνται ισως την ταινια του 1959 "Ο γιγας" οπου ο Ροκ Χατσον πιανεται στα χερια με τον Τζαιημς Ντην,πεφτουν πανω σ'ενα τζουκ μποξ κι αυτο αρχιζει να παιζει The yellow rose of Texas.
Πριν απο τα ηλεκτρικα τζουκ μποξ υπηρξαν και αλλα πρωτογονα,δυσχρηστα μηχανηματα που αρχικα λειτουργουσαν με κυλινδρους.Απο το 1910 με δισκους των 78 στροφων,απο το 1960 με δισκους των 45 στροφων και τα τελευταια χρονια με CD.
Σημερα με την διαδοση του ραδιοφωνου και των ποικιλων μεσων ακροασης μουσικης τα τζουκ μποξ ειναι περισσοτερο μουσειακο ειδος.Στις ΗΠΑ το μουσειο Wurlitzer διαθετει μια μεγαλη συλλογη απο τα μοντελλα της ολων των εποχων,με πιο σπανιο το μοντελο 850.