ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΣΤΟ ΥΠΕΔΑΦΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Από τον Βαρδάρη έως το Συντριβάνι ή από τη Χρυσή Πύλη έως την Κασσανδρεωτική, οι σταθμοί του υπό κατασκευή μετρό διηγούνται μια ιστορία 16 αιώνων της Θεσσαλονίκης.

Τα ανασκαφικά ευρήματα του Μετρό της Θεσσαλονίκης «διηγούνται» μια ιστορία 16 αιώνων της πόλης

Η προϊσταμένη της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, Δέσποινα Μακροπούλου, επιχείρησε μια ανακεφαλαίωση της αρχαιολογικής έρευνας σε τέσσερις κεντρικούς σταθμούς του έργου, η οποία έφερε στο φως έως τώρα περισσότερα από 104.000 κινητά αρχαιολογικά ευρήματα (από νομίσματα και κοσμήματα μέχρι αγγεία και λυχνάρια), αλλά και εντυπωσιακές υποδομές της αρχαίας πόλης κάτω από τη σημερινή.

Στο επίκεντρο της περιγραφής, η ρωμαϊκή λεωφόρος Decumanus Maximus, κάτω από την πολύβουη σημερινή οδό Εγνατία, η αποκάλυψη της οποίας στον υπό κατασκευή σταθμό Βενιζέλου έχει διχάσει τη Θεσσαλονίκη.«Εδώ ο σταθμός σχεδιάστηκε πάνω στο αιώνιο σταυροδρόμι της πόλης», επισήμανε η κ. Μακροπούλου, στη διάλεξη που πραγματοποίησε στην κατάμεστη αίθουσα «Μανόλης Ανδρόνικος» του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, τονίζοντας τη διαχρονικότητά του.

Ρωμαϊκές οδοί
Decumanus Maximus ονόμαζαν τις ρωμαϊκές οδούς που είχαν προσανατολισμό από τα ανατολικά προς τα δυτικά και συνήθως κοσμούνταν στην αρχή και στο τέλος τους από πλατείες, ενώ Cardo ονομάζονταν οι κάθετες οδοί με κατεύθυνση Bορρά - Nότου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, decumanus ήταν η σημερινή οδός Εγνατία και cardo η οδός Βενιζέλου ή Σαμπρή Πασά της περιόδου της τουρκοκρατίας.

Αγγεία, κοσμήματα, λυχνάρια και νομίσματα έφεραν στο φως οι ανασκαφές για το Μετρό της Θεσσαλονίκης

Η ανασκαφική έρευνα, που έγινε σε έκταση 1.600 τ.μ., αποκάλυψε τις δύο οδούς ακριβώς στη διασταύρωσή τους, σε πλάτος 7,80 και 4,50 μέτρων αντίστοιχα, μαρμαροστρωμένες, με ίχνη αμαξοστοιχιών σε πολλά σημεία τους, ενώ και τα ευρήματα γύρω από τους δρόμους αποκαλύπτουν την ίδια εντυπωσιακή διαχρονία: πυκνοδομημένα οικοδομικά τετράγωνα συνιστούν τμήματα της βυζαντινής αγοράς της πόλης, ενώ πλήθος ευρημάτων μέσα σ΄ αυτά, όπως επιστήθιοι σταυροί, γυάλινα και χάλκινα βραχιόλια, χάλκινα και ασημένια δαχτυλίδια κ.ά. μαρτυρούν τη διαχρονική παρουσία εδώ καταστημάτων και εργαστηρίων αρχυροχρυσοχοΐας. Οπως επισήμανε η αρχαιολόγος, δεν είναι τυχαίο ότι στην περιοχή υπάρχει και σήμερα πληθώρα παρόμοιων καταστημάτων, ούτε και η ανεύρεση υδραργύρου στον υπό κατασκευή σταθμό Βενιζέλου.

Η κ. Μακροπούλου χαρακτήρισε λάθος την αρχική απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου για απόσπαση και μεταφορά των ευρημάτων σε άλλο χώρο και αναφέρθηκε στη συγκέντρωση 12.500 υπογραφών από Ελληνες και ξένους επιστήμονες και πολίτες υπέρ της «ιστορικής αναγκαιότητας», όπως είπε, συνύπαρξης των αρχαίων με το μετρό.

Πλατεία με κρήνη

Μια «στάση» ανατολικότερα από αυτήν της Βενιζέλου, στον σταθμό Αγίας Σοφίας, η Decumanus Maximus αποκαλύφθηκε σε μήκος τουλάχιστον 72,80 μέτρων, στο νότιο τμήμα της. Η οδός, στρωμένη με μαρμάρινες πλάκες οριοθετημένη από μαρμάρινα κράσπεδα, διευρύνεται λίγο πριν από τη συμβολή της με την κάθετη οδό στο ύψος της σημερινής Αγίας Σοφίας, σχηματίζοντας πλακόστρωτη πλατεία με κρήνη για να ξεδιψούν περίοικοι και περαστικοί. Τη μνημειακή μορφή του δρόμου συμπληρώνει κιονοστοιχία. Στη νότια οικοδομική γραμμή βρέθηκαν μόνο οι όψεις κτιρίων παλαιοχριστιανικών χρόνων καθώς και ίχνη από την εβραϊκή συνοικία που κάηκε στην πυρκαγιά του 1917.

Χρυσή πύλη

Εκατέρωθεν των δύο κεντρικών σταθμών, οι σταθμοί Πλατείας Δημοκρατίας και Συντριβανίου, που οριοθετούν δύο βυζαντινές πύλες της Θεσσαλονίκης: Τη Χρυσή Πύλη με την είσοδο στην πόλη και τις νεκροπόλεις της, και την Κασσανδρεωτική Πύλη, όπου εντοπίστηκε παλαιοχριστιανική Βασιλική και αποφασίστηκε η καταγραφή και κατάχωσή της.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΙΓΝΑΤΙΑΔΗΣ