Τα μικρά νησιά είναι ένας μεγάλος θησαυρός για την Ελλάδα. Ένα τέτοιο νησί είναι κι η Χάλκη που βρίσκεται στα Δωδεκάνησα. Ένα μικρό νησί με μεγάλη ιστορία. Από μακριά σου δίνει την εντύπωση κινηματογραφικού σκηνικού. Την ιστορία ενός τόπου τη βλέπουμε στα κτίρια του. Πίσω από το κάθε ένα ξεχωριστά υπάρχει μία μικρή – μεγάλη ιστορία. Και τα κτίρια των σχολείων σε αυτά τα νησια , κρύβουν τη δική τους. Έχουν να αφηγηθούν όμορφες και δύσκολες στιγμές…
Η ελληνική παιδεία τα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν η μοναδική εκπαίδευση του λαού της Χάλκης. Τα νεότερα χρόνια, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, οι Χαλκίτες ενστερνίζονται την παιδεία ως το πολυτιμότερο πνευματικό αγαθό του ανθρώπου. Χαρακτηριστικό αυτού είναι ότι η μικρή Χάλκη διατηρούσε μεγάλο αριθμό μαθητών παρά το μικρό της μέγεθος σε έκταση. Στο Πάνω χωριό , στην παλιά πρωτεύουσα του νησιού, λειτουργούσε τότε μεικτό εκπαιδευτήριο. Ενώ κατά τους νεότερους χρόνους στη νέα πρωτεύουσα τον Ημπορειό και πιο συγκεκριμένα από το 1900 και μετά ο αριθμός των μαθητών αυξάνεται. Ώστε οι μαθητές να ανέρχονται στους τριακόσιους και οι μαθήτριες να φτάνουν τις διακόσιες.
Το Αρρεναγωγείο όσο και το Παρθεναγωγείο αποτελούσαν πλήρη επτατάξια Σχολεία. Στους 150 τον αριθμό ανέρχονται οι επιστήμονες, οι Δάσκαλοι και οι Δασκάλες της Χάλκης. Η πνευματική πρόοδος της Χάλκης συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας και σταμάτησε με την Ιταλική Κατοχή κατά το 1912, φέρνοντας τεράστιο πλήγμα στην ελληνική παιδεία στα Δωδεκάνησα.
ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΗΣ
Στο χωριό, οι μαθητές στεγάζονταν στο μεγαλύτερο οίκημα του χωριού, που ήταν δωρεά συντοπίτισσάς. Η οποία το δώρισε στην εκκλησία του χωριού κι η επιτροπή με τη σειρά της το κατεδάφισε και ανήγειρε το Σχολικό κτίριο.
Στον Ημπορειό, το Αρρεναγωγείο στεγαζόταν παλαιότερα σε ένα παλιό κτίριο με σκεπή από πατελιά. Τα επόμενα όμως χρόνια, η φιλοπατρία και η αγάπη για τα γράμματα έκαναν τους ξενιτεμένους Χαλκίτες εξ Αμερικής και πιο συγκεκριμένα του Συλλόγου των Weirton W.Va Χαλκητών, να προσφέρουν χρήματα για την ανέγερση μεγάλου Σχολικού Κτιρίου, έτσι ώστε να στεγάσουν τους μαθητές του Αρρεναγωγείου. Το οποίο κοσμεί το νησί μέχρι σήμερα. Η αρχιτεκτονική μελέτη του κτιρίου έγινε από τον αρχιτέκτονα-εργολάβο Ιωάννη Φαναράκη και τον γιό του Αντώνιο Φαναράκη. Ενώ το Παρθεναγωγείο το οποίο οικοδομήθηκε το 1914 κι αυτό από τους Χαλκίτες αρχιτέκτονες Φαναράκη Ιωάννη και το γιο του Αντώνη, χρηματοδοτήθηκε από τον Σύλλογο Χαλκιτών του Τάρπον Σπρινγκς της Φλόριντα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Τα πρώτα χρόνια της κατοχής η Ιταλική διοίκηση υπέδειξε τη διδασκαλία της ιταλικής γλώσσας στα εκπαιδευτήρια του νησιού.Και κατόπιν την επέβαλε και μάλιστα με τη βοήθεια Ιταλών δασκάλων. Το εκπαιδευτικό διάταγμα του 1926 δείχνει την έντονη πρόθεση των Ιταλών απέναντι στην ελληνική παιδεία. Ήθελαν να την καταργήσουν με το επιχείρημα ότι το εκπαιδευτικό σύστημα είχε ανάγκη από βελτιώσεις. Οι Ιταλοί συνάντησαν την αντίσταση του λαού, διότι ο πληθυσμός ήταν ελληνικός και η δημόσια εκπαίδευση ήταν στην δικαιοδοσία της εκκλησίας. Άλλωστε, η συντήρηση των σχολείων γινόταν από τους Χαλκίτες του εξωτερικού. Οι Ιταλοί με την εισαγωγή της ιταλικής γλώσσας στα σχολεία ασκούσαν ιταλική προπαγάνδα. Ενώ η ελληνική γλώσσα διδάσκονταν μόνο την ώρα των θρησκευτικών. Και δεν επιτρεπόταν η διδασκαλία κατ΄ οίκον.
Υπό το τούρκικο καθεστώς, το δικαίωμα αυτό ήταν σεβαστό και τα σχολεία της Χάλκης παρείχαν εξαιρετική μόρφωση. Δεν υπήρχαν πολλοί αγράμματοι στο νησί. Η ιταλική όμως πολιτική με τα καταπιεστικά μέτρα ανάγκασε πολλούς κατοίκους-οικογένειες να εγκαταλείψουν το νησί. Και ο αριθμός των μαθητών μειώθηκε αισθητά κατά τα τέλη του πρώτου Παγκόσμιου πολέμου. Τα δύο σχολεία συγχωνεύτηκαν. Και το 1918 αριθμούσε 200 μαθητές και μαθήτριες. Ο αριθμός αυτός με κάποιες αυξομειώσεις, διατηρήθηκε μέχρι το 1937. Το 1939 τα σχολεία είχαν 54 μαθητές και μαθήτριες. Τα σχολεία παρέμειναν ιταλικά μέχρι την Ανακωχή. Κατά το 1943 η Γερμανική στρατιωτική διοίκηση επιτρέπει την αναβίωση των Ελληνικών Κοινοτήτων με τα Κατηχητικά Σχολεία στη Χάλκη. Η διδασκαλία στα κατηχητικά διήρκησαν μέχρι το Μάιο του 1944. Το Οκτώβριο του 1945, ο Κωνσταντίνος Ηλιάδης περιγράφει το χαρμόσυνο γεγονός της απελευθερώσεως και την ελεύθερη επαναλειτουργία των Σχολείων. « Ήτο συγκινητική η Πατριωτική πνοή. Η αίθουσα του Σχολείου ήτο κατάμεστη από τον μαθητόκοσμον μας βεβαίως, και από όλον τον λαόν, ο οποίος προσέτρεξε εις την τελετή με ιερά συγκίνηση και πατριωτικό ενθουσιασμό».
Το (2011-2012) το γυμνάσιο αριθμούσε δεκαέξι μαθητές όλων των τάξεων, έντεκα κορίτσια και πέντε αγόρια.
* Πηγή: «Η Χάλκη της Δωδεκανήσου» – Κωνσταντίνου Κ. Ηλιάδου
No comments:
Post a Comment