Παλατιανό Κιλκίς: Η αρχαία πόλη που λάτρεψε τον Διόνυσο και αποθέωσε τον Πάτραο (vid)
Σε έναν τόπο μαγικό στους πρόποδες του ορεινού όγκου των Κρουσίων, κατάφυτο σήμερα όπως και πριν από χιλιάδες χρόνια, στην κορυφή ενός λόφου, σώζονται τα ερείπια μιας αρχαίας πόλης. Από αυτή την ίδια κορυφή, οι κάτοικοι έβλεπαν το βιός τους, τη γη που τους έθρεφε, τα νερά, τα φυτά που βλαστούσαν… έβλεπαν τον ήλιο να χορεύει στα φύλλα των ελαιώνων, τα κλήματα να υπόσχονται γευστικό κρασί, τα σύκα να γεμίζουν με γλύκα το καθημερινό τους τραπέζι. Έβλεπαν τη γη που έβοσκαν τα κοπάδια τους, δίπλα στον ποταμό Εχέδωρο, αυτόν που "έχει δώρα", που έδινε ό,τι υποσχόταν το όνομά του, τις πρώτες ύλες του, τα πολύτιμα μέταλλά του, δώρα ευμάρειας, με κυριότερο το χρυσάφι!
Η αρχαία πόλη του Παλατιανού, 20 χιλιόμετρα βόρεια του Κιλκίς, βρισκόταν σε μια φυσικά οχυρή θέση, που έλεγχε το σημαντικό πέρασμα από την αρχαία περιοχή της Κρηστωνίας προς τις περιοχές της Παρορβηλίας και της Σιντικής, δηλαδή την λίμνη Κερκίνη και τις Σέρρες και ακόμη πιο δυτικά.
Είναι μάλιστα πολύ πιθανό να ταυτίζεται με την αρχαία πόλη Ίωρον, που σημαίνει φρουρός και το όνομα δικαιολογείται απόλυτα από τη θέση της.
Το Παλατιανό ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα π.Χ. και αναπτύχθηκε στα κλασικά και ελληνιστικά χρόνια από τον 4ο ως τον 1ο αιώνα π.Χ., αιώνες κατά τους οποίους γίνεται πλέον αστικό κέντρο.
Γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή του στα Ρωμαϊκά χρόνια, από τον 1ο ως τον 3ο μ.Χ. αιώνα, όταν πια καταστράφηκε από άγνωστη αιτία. Η εποχή αυτή είναι γνωστή ως Pax Romana (Ρωμαϊκής Ειρήνης) και το Παλατιανό ανθίζει έντονα και επωφελείται από τα αγαθά της ειρήνης.
Η πόλη προστατευόταν από οχύρωση και η ανάπτυξή της ήταν προσαρμοσμένη στη μορφολογία του εδάφους. Στο ανεσκαμμένο ανατολικό τμήμα του λόφου, που αναπτυσσόταν αμφιθεατρικά, ένας ψηλός αναλληματικός τοίχος συνέβαλε στη διαίρεσήτης σε δύο γειτονιές.
Τα σημερινά ερείπια, μέσα σ’ ένα εξαίρετο φυσικό τοπίο, μοιάζει να ψιθυρίζουν την αίγλη της αρχαιότητας. Ο επισκέπτης μπορεί να περπατήσει ανάμεσα στους αυθεντικούς αρχαίους δρόμους της πόλης και να σκαρφαλώσει ως την κορυφή του λόφου, εκεί που μάλλον βρίσκονταν τα ιερά των θεών, το κέντρο της δημόσιας ζωής. Μπορεί να διαβεί τα στενά δρομάκια που αναπτύσσονται μεταξύ κτηρίων, σπιτιών κι εργαστηρίων, ακολουθώντας τις φυσικές κλίσεις του λόφου και να περιπλανηθεί στις γειτονιές που κάποτε έσφυζαν από ζωή.
Το Παλατιανό καταστράφηκε -άγνωστο από ποια αιτία-, αλλά δεν ξαναχτίστηκε και δεν κατοικήθηκε ποτέ ξανά, ωστόσο τα σπίτια των αρχαίων κατοίκων σώζονται απείραχτα μέσα στους αιώνες. Ο σύγχρονος διαβάτης μπορεί να φανταστεί τους ανθρώπους που γέμιζαν άλλοτε τα κτήρια αυτά με ζωή. Μέσα στα δωμάτια των σπιτιών βρέθηκαν τα προσωπικά αντικείμενα των αλλοτινών κατοίκων: καθρέφτες και κοσμήματα, εργαλεία για το σπίτι ή το χωράφι, λυχνάρια, για να σκορπίζουν μακριά το σκοτάδι της νύχτας, αγγεία για αποθήκευση και κατανάλωση, ακόμη και τα παιχνίδια, μικρά πήλινα αμαξάκια με ρόδες, που τα έσερναν τα παιδικά χεράκια γεμάτα χαρά, τόσες χιλιάδες χρόνια πριν, όπως ακριβώς και σήμερα.
Όπως αναφέρει στη Voria.gr, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς, Γεωργία Στρατούλη, "από τα σημαντικότερα μνημεία που μαρτυρούν τον πλούτο της πόλης είναι τα δυο τιμητικά Ηρώα, που βρέθηκαν σε μια γειτονιά της. Το ένα από αυτά, το οικογενειακό Ηρώο του Πάτραου, της Αμμίας και των τριών γιων τους, σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση με τέσσερα από τα πέντε αγάλματα των μελών της οικογένειας σχεδόν ακέραια".
Ο Πάτραος φοράει χιτώνα σε έναν κλασικό τύπο αγάλματος που αναδύει κύρος και σεβασμό, ενώ η σύζυγος και μητέρα, Αμμία, είναι μια σεβάσμια δέσποινα. Δύο από τους τρεις γιους, απεικονίζονται ο ένας ως αθλητής σε ηρωική γυμνότητα, ενώ ο άλλος κρατάει κυλίνδρους. Ίσως ήταν μορφωμένος, πιθανώς είχε διαπρέψει στον πολιτικό ή πνευματικό βίο του τόπου του.
Οι αρχαιολόγοι που μελετούν το υλικό καλούνται τώρα να απαντήσουν στο ερώτημα: Ποιος ήταν αλήθεια ο αυτός ο επιφανής κάτοικος, ο Πάτραος; Μήπως ήταν ένας έμπορος μετάλλων που πλούτισε; Η αρχαιολογική σκαπάνη τον έφερε στο φως, μαζί με όλη την οικογένειά του και η ανακάλυψη ίσως είναι μια ακόμη αρχή του μίτου στον λαβύρινθο της ανθρώπινης φαντασίας.
Σύμφωνα με την κ. Στρατούλη, "οι κάτοικοι του Παλατιανού πίστευαν στο Δωδεκάθεο: στον Δία, στον Ερμή, στην Αθηνά, αλλά αγαπημένος τους φαίνεται πως ήταν ο θεός Διόνυσος. Στην περιοχή μάλιστα βρέθηκε ολόσωμο άγαλμα του θεού με δορά πάνθηρα, ενώ μια επιγραφή τού αποδίδει το προσωνύμιο ΓΟΝΓΥΛΟΣ (= στρογγυλός). Λάτρευαν, όμως, και θεότητες επείσακτες, όπως την ανατολική Κυβέλη, την ελληνική Μητέρα των Θεών και τον αιγυπτιακό Θεό Βησά".
Τα ευρήματα από το Παλατιανό στρέφουν το βλέμμα προς μια εύρωστη, αναπτυγμένη και πολυσχιδή αστική κοινωνία, μια κοινωνία που σχετίζεται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, αλλά και τη βιοτεχνία και το εμπόριο, ενώ το πλήθος των νομισμάτων αποκαλύπτει εμπορικές σχέσεις με άλλες πόλεις της Μακεδονίας.
Είναι πολύ πιθανόν η πηγή της μεγάλης ευημερίας της να ήταν ένα είδος βιοτεχνίας για την επεξεργασία μετάλλων, που προφανώς ήταν πολύ σημαντική για τους κατοίκους της αρχαίας πόλης. Ίσως από αυτήν να πλούτισε ο Πάτραος που έστησε τιμητικό ηρώο για την οικογένειά του.
"Το σημαντικό σε αυτόν τον αρχαιολογικό χώρο είναι ότι μπορούμε να συναισθανθούμε τους ανθρώπους του παρελθόντος. Πώς ένιωθαν οι άνθρωποι που έμεναν σ’ αυτά τα σπίτια, που περπατούσαν στα σοκάκια πηγαίνοντας στα ιερά τους, ή την αυγή στα κτήματά τους; Ποιες ιστορίες μπορούμε να σκεφτούμε γι’ αυτούς βλέποντας τα προσωπικά τους αντικείμενα;" λέει η κ. Στρατούλη.
Το Παλατιανό είναι μια ζωντανή πόλη. Μια πόλη που ακόμη αποπνέει την αύρα, τις χαρές, τις λύπες, τις αποτυχίες και τις επιτυχίες, τους έρωτες και τους θρήνους μιας κοινωνίας περίπλοκης, αλλά και απλής. Και μέσα από την απλότητά της, συναρπάζει τον επισκέπτη.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς, δημιούργησε μια πολύ ενδιαφέρουσα ταινία για να συστήσει το Παλατιανό στο ευρύ κοινό. Τον γενικό συντονισμό και τη συνολική επιμέλεια της ταινίας έχει η προϊσταμένη της ΕΦΑ, Γεωργία Στρατούλη, την επιστημονική επιμέλεια οι αρχαιολόγοι Νεκτάριος Πουλακάκης και Μαρία Φαρμάκη, ενώ «ξεναγός» στον χώρο είναι ο επίσης αρχαιολόγος, Θεόδωρος Παπακώστας και τη σκηνοθεσία επιμελήθηκε ο Θάνος Καρτσόγλου.
No comments:
Post a Comment