ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ, ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΜΟΝΑΞΙΑΣ 

ΣΤΗ «ΣΠΕΙΡΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΖΙΑΝΩΝ»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΡΤ-3

Με ένα εξαιρετικό και σχετικά άγνωστο, γαλλικό  νενουάρ κλείνει τη Δευτέρα 29 Ιουνίου στις 21:00,στον Αλέξανδρο, με ελεύθερη είσοδο η Ταινιοθήκη της ΕΡΤ-3 το υποαφιέρωμά της Η γαλλική εκδοχή, στο πλαίσιο του μεγάλου αφιερώματός της Εν ψυχρώ.

Παρουσιάζεται Η σπείρα των Παριζιάνων (Dernier domicile connu, έγχρωμο, Γαλλία, 1970, διάρκεια 100’ ) σε σκηνοθεσία Ζοζέ Τζιοβανί και σενάριο του ίδιου από μυθιστόρημα του Τζότζεφ Χάρινγκτον.

Προλογίζει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, έντυπη ανάλυση του οποίου θα διανεμηθεί στους θεατές.

Η αίθουσα είναι ευγενική χορηγία της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας- Κέντρο Πολιτισμού και η συνδιοργάνωση και καλλιτεχνική διεύθυνση γίνεται από το ΚΕΜΕΣ.

Με το τέλος της προβολής θα ακολουθήσει  μακρά συζήτηση με το κοινό. Το προς διατύπωση θέμα για το ελεύθερο, λαϊκό πανεπιστήμιο για τον κινηματογράφο είναι: Η αόρατη και κυνική εξουσία στο γαλλικό νεονουάρ.

Πρωταγωνιστούν Λίνο Βεντούρα, Μαρλέν Ζομπέρ, Μισέλ Κονσταντέν.

Ένας επιθεωρητής και η βοηθός του ψάχνουν να ανακαλύψουν έναν ουσιώδη μάρτυρα μιας δίκης. Μεταξύ τους αναπτύσσεται μια έλξη, ο μάρτυρας βρίσκεται, αλλά οι εξελίξεις είναι ανατρεπτικές. Έξοχο, μελαγχολικό, χαμηλότονο, ψυχογραφικό νεονουάρ με ρομαντικά στοιχεία και έντονη κριτική του κόσμου της εξουσίας.

Το κείμενο που θα διανεμηθεί είναι το ακόλουθο:

«Γιατί η ζωή είναι χαμένη ευλογία, όταν δεν την έζησες όπως την είχες θελήσει»: Αυτός ο στίχος, από τον Ρουμάνο Μιχάι Εμινέσκου, κορυφαίο ρομαντικό ποιητή που «έφυγε» στα 39 του, τοποθετείται στο τέλος της ταινίας ως κάτι προς απόδειξη. 

Ποιος ή ποιοι από τους φιλμικούς ήρωες δεν απήλαυσαν την ευλογία της ζωής, όπως την είχαν σχεδιάσει; Ο επιθεωρητής Λεονέτι (Λίνο Βεντούρα), η βοηθός του (Μαρλέν Ζομπέρ) ή ο άντρας που έψαχναν για να καταθέσει; Και τελικά, ο υπέροχος πρωτότυπος γαλλικός τίτλος της ταινίας Η Τελευταία γνωστή διεύθυνση  σαφώς και πρωτογενώς και μυθοπλαστικά παραπέμπει στο αδικαίωτο συναίσθημα. Δευτερογενώς -και κατ’ ουσία- είναι μια θεωρητική σκέψη του τύπου «Η τελευταία γνωστή διεύθυνση ήταν τότε, όταν σε είχα και σε αναγνώριζα, για να έλθει μετά το κενό, όταν έχασα την κατεύθυνσή σου και απώλεσα την ευλογία της ζωής». 

Όταν, λοιπόν, ο δυναμικός κι έντιμος επιθεωρητής Λεονέτι  πέφτει σε δυσμένεια, του δίνουν μια αστυνομικίνα ως βοηθό για να εντοπίζουν μαζί ανώμαλους που ενοχλούν γυναίκες σε κινηματογράφους. Μετά την επιτυχημένη συνεργασία τους, θα τους αναθέσουν την κορυφαία αποστολή, να εντοπίσουν δηλαδή σε προκαθορισμένο χρονικό διάστημα έναν μάρτυρα σε μια σοβαρή υπόθεση. Ο μοναχικός αστυνομικός και η επίσης μοναχική βοηθός του δένονται συναισθηματικά, καθ’ οδόν ελπίζουν σε μια ευλογημένη σχέση έως ότου φθάσει το «ψύχος», η έκλειψη, η απόσταση.

Ο Τζιοβανί, μέγας ρομαντικός και αναρχικός (έκανε και φυλακή), επίγονος του Μελβίλ, έδωσε στο γαλλικό μετανουάρ μια ρομαντική, αντιεξουσιαστική κατεύθυνση. Στο συγκεκριμένο φιλμ υιοθετεί αργούς ρυθμούς, προσέχει το καθημερινό ως πραγματικό, διαυγάζει τη μοναξιά του και καταλήγει πως το σύμπαν, φτιαγμένο από τα υλικά της απρέπειας, της χρησιμοθηρίας  και της εγκατάλειψης, είναι ο κοσμικός τόπος του μεγάλου συναισθηματικού ψύχους, της τελευταίας γνωστής διεύθυνσης, της έλξης, της συνύπαρξης και της ανθρώπινης χημείας.

Εκπληκτική φωτογραφία, «παγωμένοι» χώροι, χαμηλοί φωτισμοί, «πεθαμένα» χρώματα σε μια ιστορία αναζήτησης, προδοσίας, θανάτου και αποχωρισμού. Η ευλογία της ζωής κατά τον μέγα Εμινέσκου διασπάται σε συμ-πτώσεις, συμ- πτώματα, σε συγ-γένειες και παθο-γένειες. Είναι η εποχή που τα βλέμματα απομακρύνονται, εξαιτίας των κανόνων του παιγνιδιού. Το «χωρίσαμε γιατί φταίει το σύστημα» αποτελεί το μέγιστο ναρκισιστικό απλουστευτικό φοιτητικού τύπου θεώρημα. Κατά βάση, όμως, κάτω από την υπεραπλούστευση κρύβεται το σπέρμα ενός σύμπαντος φτιαγμένου με υλικά καταναγκασμού, με στερεότυπα χειραγώγησης και κανόνες ζωής άψογους και άψυχους. 

Μόνον που η ευλογία της ζωής απαιτεί αποδέσμευση, απογείωση, ανατροπή των στερεοτύπων. Ένα μεγάλο ψυχοκοινωνικό μετανουάρ του ’70, εποχή που όλοι συνειδητοποιούν την απώλεια». 

10 ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΗ «ΣΠΕΙΡΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΖΙΑΝΩΝ»

Εξάλλου, δέκα λόγοι για να μην χάσετε τη Σπείρα των Παριζιάνων είναι οι ακόλουθοι:

Για τη λιτή, ατμοσφαιρική, χαμηλότονη σκηνοθεσία, λες και είναι ένα μελαγχολικό τραγούδι.

Για την αποφυγή σκηνών δράσης με την ένθεση μόνον κάποιων δραματουργικών επαρμάτων

Για τον εξαιρετικό τρόπο που ο Τζιοβανί καταγράφει τη μοναξιά.

Για τον ουσιαστικό στόχο του φιλμ, να σχολιάσει δηλαδή τις πραγματικές αξίες της ζωής. 

Για τον λειτουργικό , πρωτότυπο τίτλο του φιλμ Η τελευταία γνωστή διεύθυνση, που τα λέει όλα επιγραμματικά.

Για την υποδειγματική διακριτικότητα που καταγράφεται η σχέση Βεντούρα- Ζομπέρ.

Για το επιθετικό σχόλιο κατά του κυνισμού της εξουσίας.

Για τους υπέροχους στίχους του Ρουμάνου ποιητή Εμινέσκου, που ουσιαστικά καθορίζουν το σφυγμό και την ανάσα του φιλμ.

Για το βαθύτατο πεσιμισμό που καταγράφεται τη δεκαετία του `70 μετά την αποτυχία του γαλλικού Μάη.  

Για τη σπουδαία, μινιμαλιστική  υπόδυση και επίδοση του Λίνο Βεντούρα

Υ.Γ. Η επόμενη ταινία στο ίδιο αφιέρωμα είναι τη Δευτέρα 6 Ιουλίου στις 21:00 και πρόκειται για την έξοχη Καταδίωξη (The chase, 1966) του Άρθουρ Πεν.