Orient Express: «Aνασταίνουν» το θρυλικό 

wagοn restaurant 

Μέσα στο εργοστάσιο της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, στη Θεσσαλονίκη, εδώ και δυόμισι μήνες, περισσότεροι από σαράντα τεχνίτες, εναλλάξ, δουλεύουν υπερωριακά για να αποκαταστήσουν ένα από τα στολίδια του Ελληνικού Σιδηροδρόμου, μία από τις πολυτελείς εστιάμαξες του Orient Express, που ακολουθώντας τη διαδρομή Alberg Orient Express, ξεκινούσε από το Λονδίνο κι’ έφθανε μετά από ένα ονειρεμένο ταξίδι, ως την Αθήνα.

 αυτό το βαγόνι- εστιατόριο,  έχει συνδέσει την περίπου 100ετή διαδρομή του, με το πιο πολυσυζητημένο και διάσημο τραίνο στην ευρωπαϊκή ήπειρο, θέμα αγαπημένο για συγγραφείς και ανθρώπους της έβδομης τέχνης.

Το βαγόνι θα πρέπει να είναι έτοιμο ως τις 20 Αυγούστου, για να μεταφερθεί στο εκθεσιακό κέντρο της ΔΕΘ, όπου και θα εκτεθεί στο πλαίσιο της 85ης Γενικής Έκθεσης.

 είναι ολοφάνερο το πόσο είχε υποφέρει αυτό το πολυτελές wagon restaurant, από άστοχες επεμβάσεις προκειμένου να διατηρηθεί σε λειτουργία στο κύκλωμα αλλά και η έκταση των εργασιών αποκατάστασης που απαιτήθηκαν, η λεπτοδουλειά που έγινε, ένα πραγματικό κέντημα, για να ξαναβρεί τον παλιό του εαυτό. Να φύγουν οι σκουριές, να αφαιρεθούν οι λαδομποδιές από τις ξύλινες και μπρούτζινες επιφάνειες, να φτιαχτεί η ποικιλμένη οροφή, να πεταχτούν οι φορμάϊκες και να ξαναμπούνε μαρκετερί σε ξύλινα τραπέζια, να επιδιορθωθούν τα φορεία, το σύστημα πέδης, τα ηλεκτρολογικά και τα υδραυλικά του, να φτιαχτούν τα πατώματα, να επιδιορθωθεί ο ατμολέβητας, να καθαριστεί η κουζίνα και ριζικά να επιδιορθωθεί.Eπειδή, μετά την ολοκλήρωση της αποκατάστασης, η εστιάμαξα του Orient Express θα είναι και λειτουργική, θα μπορεί να ταξιδεύει με ταχύτητες ως 120 χλμ./ώρα, πολύτιμο κομμάτι για συρμούς που θα εκτελούν ενδεχομένως δρομολόγια περιηγητικού ενδιαφέροντος.

Ανάδειξη του μουσειακού τροχαίου υλικού

«Προς τιμή της, η διοίκηση του ΟΣΕ και παρά τις οικονομικές δυσκολίες που έχει ο Οργανισμός, αποφάσισε να αποκαταστήσει ένα μουσειακό όχημα, πλήρως, κάτι που γίνεται για πρώτη φορά. Το συνολικό κόστος των εργασιών αποκατάστασης είναι περί τις 100.000 ευρώ. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο εγχείρημα που υλοποιείται χάρη στη βοήθεια των συναδέλφων της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, στους οποίους και αξίζουν εύσημα», δήλωσε η προϊσταμένη του τμήματος δημοσίων σχέσεων του ΟΣΕ κα. Νατάσσα Ανωγιάτη προσθέτοντας:

«Η αποκατάσταση του βαγονιού και η ανάδειξη, για πρώτη φορά, του μουσειακού τροχαίου υλικού του ΟΣΕ συνδέεται με την πολύ σημαντική δουλειά που γίνεται για τη δημιουργία του Ιστορικού Αρχείου του Οργανισμού, μία προσπάθεια που ξεκίνησε προ διετίας. Η καταγραφή αυτή, που ψηφιοποιείται παράλληλα, γίνεται από τον κ. Ιάσωνα Ζώρζο και την κα. Φλώρα Αναστασίου».To βαγόνι που επισκευάζεται στη Θεσσαλονίκη, έχει τη δική του, σχεδόν αιωνόβια, ιστορία.

Κατασκευάσθηκε το 1926 από τη BIRMINGHAM RAILWAY CARRIAGE & WAGON CO LIMITED BUILDERS. SMETHWICK, ENGLAND, για την αμαξοστοιχία Fleche d’Or (Xρυσό Βέλος) . Το βαγόνι ανήκε στην κατηγορία εκείνων που η Compagnie internationale des Wagons-Lits (CIWL) ονόμαζε pullman, δηλαδή οχήματα πολυτελούς ταξιδιού.

To 1932 η CIWL μετασκεύασε κάποια από τα οχήματα pullman σε εστιατόρια και στη δεκαετία του 1950, ορισμένα μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα και χρησιμοποιήθηκαν στη διαδρομή Αlberg Orient Express.

Το 1962, αυτό το βαγόνι, μαζί με άλλα έξι του ιδίου τύπου, αγοράσθηκε από τους Σ.Ε.Κ.. Έκτοτε οι Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι συνέχισαν να χρησιμοποιούν αυτά τα βαγόνια ως το 1998. Το συγκεκριμένο, συνέχισε να έχει τουριστική χρήση ως το 2007.

Σε όλα αυτά τα χρόνια, πέραν της τακτικής συντήρησης για να λειτουργεί, δεν είχε γίνει καμία προσπάθεια αποκατάστασης στην αρχική του μορφή, ενώ αντίθετα είχαν γίνει πολλές άστοχες επεμβάσεις που το υποβάθμισαν. Από το 2007 ήταν στο αμαξοστάσιο της Δράμας, όπου το καθάρισε και το φρόντιζε ο Σύλλογος Σιδηροδρομικών «Ήφαιστος» μέχρι που το 2020, λήφθηκε από τον ΟΣΕ η απόφαση να γίνει γενική επισκευή και αποκατάσταση του βαγονιού, που θα το καταστήσει και λειτουργικά «ετοιμοπόλεμο».

Όπως επισήμανε ο μηχανικός και υπεύθυνος μουσειακού υλικού του ΟΣΕ κ. Ιάσων Ζώρζος, το βαγόνι αποκαθίσταται στη μορφή που είχε το 1963, όταν είχε αγοραστεί από τη Σ.Ε.Κ. και ακόμη διατηρούσε την αίγλη της Wagon Lits, αλλά ήταν και προσαρμοσμένο στα δεδομένα της κυκλοφορίας στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο.

Στοίχημα για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ η αποκατάσταση

Σύμφωνα με τον επικεφαλής παραγωγής στο Εργοστάσιο κ. Παναγιώτη Πολίτη, όταν η βασική ομάδα συμφώνησε με την πρόταση του μηχανικού και υπεύθυνου του εργοστασίου της ΤΡΑΙΝΟΣΕ κ. Τάσου Κολίτση, να αναλάβει η τεχνική βάση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ την αποκατάσταση του wagon restaurant, έβαλε στην πραγματικότητα ένα μεγάλο στοίχημα καθώς απαιτούνταν εκτεταμένες εργασίες και τεχνίτες εξειδικευμένοι για να τις εκτελέσουν.

Aυτή η βασική ομάδα απαρτίζεται από τον ίδιο, τον κ. Στέλιο Νιώτη, τομεάρχη στα Αμαξώματα, τον κ. Δημήτρη Σαμαρά, τομεάρχη φορείων και τροχών και τον κ Νικόλαο Βλάχο, αρχιτεχνίτη ξυλουργό. Γύρω από αυτή τη βασική τετράδα δουλεύουν, περισσότεροι από 35 νέοι τεχνίτες, εναλλάξ, μετά το κανονικό τους πρόγραμμα και το κυρίως έργο τους, μεσημεριανές και απογευματινές ώρες.

Έπρεπε να αποκατασταθεί ένα βαγόνι μήκους 24 μ., πλάτους 2,70 μ. και ύψους περίπου 4 μέτρων. Το βαγόνι διαθέτει δύο σαλόνια, κουζίνα, χώρο προετοιμασίας του σερβιρίσματος και αποθήκευσης υλικών, χώρο με τον ατμολέβητα θέρμανσης ο οποίος σημειωτέον έχει επισκευασθεί και είναι λειτουργικός.

Όταν το βαγόνι μεταφέρθηκε στο Εργοστάσιο βαριάς συντήρησης της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, είχε πολλές φθορές και εκτεταμένες. Οξειδωμένα πατώματα στην κουζίνα που στη μεγαλύτερή τους έκταση αντικαταστάθηκαν. Φούρνοι σε κακή κατάσταση, ερμάρια μισοκατεστραμμένα. Μεταλλικά τμήματα και ελάσματα γεμάτα οξειδώσεις και λαδομπογιές. Οι πόρτες των φούρνων αντικαταστάθηκαν, τα μεταλλικά μέρη στην πλειονότητά τους καθαρίστηκαν και συναρμολογήθηκαν, ενώ λίγα χρειάστηκε να αντικατασταθούν από πιστές απομιμήσεις.

Στο χώρο των επιβατών αντικαταστάθηκε το πάτωμα, ενώ η διαβρωμένη ξύλινη πλευρική επένδυση που είχε βαφεί ξανά και ξανά με λαδομπογιές, αποξηλώθηκε και αντικαταστάθηκε. Ευτυχώς τα υψηλότερα τμήματα των ξύλινων επενδύσεων, ανάμεσα στα παράθυρα, πολλά από τα οποία έχουν μαρκετερί, μπόρεσαν να συντηρηθούν.

Επίσης, αποκαταστάθηκε η διακοσμημένη οροφή του βαγονιού, η οποία από την υγρασία είχε ξεφλουδιστεί εσωτερικά.Από το εξωτερικό του βαγονιού έχουν απομακρυνθεί χρώματα και σκουριές. Σε τούτη τη φάση στοκάρονται οι επιφάνειες και λειαίνονται  ώστε να βαφούν ενώ αποκαθίστανται οξειδωμένα ελάσματα, ήλοι, μεντεσέδες. Σημαντική δουλειά έγινε στα φορεία του βαγονιού, που είχαν και στρεβλώσεις, οι οποίες διαστασιολογικά αποκαταστάθηκαν. Έφυγαν οι οξειδώσεις, τα παλιά χρώματα και επισκευάσθηκε το μοχλικό σύστημα της πέδης.

Στο έργο της αποκατάστασης δουλεύουν μηχανολόγοι, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, βαφείς, φανοποιοί, ξυλουργοί, λουστραδόροι, ελασματουργοί, ουσιαστικά όλες οι ειδικότητες των τεχνιτών του Εργοστασίου ενώ άπειρες ώρες έχουν ξοδευτεί στον….”πάγκο του τσίκι – τσίκι”, εκεί που αποσυναρμολογούνται, καθαρίζονται τα μεταλλικά και μπρούτζινα μέρη και συναρμολογούνται ξανά.Για το επόμενο μικρό διάστημα, απομένει η τοποθέτηση των καθισμάτων αφού συντηρήθηκαν και αλλάχθηκαν οι ταπετσαρίες τους, όπως και των τραπεζιών που απαλλάχθηκαν από τις παράταιρες φορμάϊκες για να αντικατασταθούν με νέες ξύλινες επιφάνειες με μαρκετερί.

Όταν μπει και η τελευταία πινελιά της αποκατάστασης, στο εξωτερικό του βαγονιού θα πάρει θέση και η επιγραφή της άλλοτε  Σ.Ε.Κ.

«Στηριχθήκαμε στους νέους τεχνίτες οι οποίοι έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό. Για ένα μέρος πολύ ευαίσθητων εργασιών απευθυνθήκαμε στην αγορά, επειδή κατά τα προηγούμενα χρόνια, με τις μετατάξεις, είχε αποχωρήσει μεγάλος αριθμός συναδέλφων. Έγινε πάρα πολύ δουλειά και σε πολύ μεγάλο ποσοστό, στο 90%, αποκαταστάθηκαν τα αυθεντικά μέρη του βαγονιού, έχοντας πλήρη λειτουργικότητα. Τα τελείως κατεστραμμένα μέρη, αναγκαστικά αντικαταστάθηκαν με καινούργια, τα οποία μοιάζουν πάρα πολύ στα αυθεντικά, ώστε να μην υπάρχουν αταίριαστες προσθήκες», δήλωσε από την πλευρά του ο κ. Κολίτσης.