ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ «ΥΦΑΝΕΤ»: ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗΣ - ΑΝΑΞΙΟΠΟΙΗΤΟ ΑΠΟ ΤΟ 1964

 Θανάσης Μυλωνάς

Η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα είναι αισθητικά απελπιστική και ρεαλιστικά επικίνδυνη. Στα όρια της κατάρρευσης εξωτερικά - ερειπωμένο εσωτερικά.

Από το μακρινό 1964, όπου οι αργαλειοί και οι πλεκτικές μηχανές στο υφαντουργείο της «ΥΦΑΝΕΤ» σίγησαν για πάντα, πέρασαν πολλές δεκαετίες, ωστόσο οι εγκαταστάσεις του πρώην εργοστασίου παραμένουν αναξιοποίητες.

Το βιομηχανικό συγκρότημα της «ΥΦΑΝΕΤ» βρίσκεται δίπλα από την εκκλησία του Αγίου Φανουρίου, εκτείνεται σε μια έκταση περίπου 19.500 τ.μ., καλύπτοντας ουσιαστικά ένα οικοδομικό τρίγωνο στις οδούς Παπάφη – Ομήρου, Περδίκα, με τη μια του πλευρά να βλέπει στο ρέμα «Κωνσταντινίδη».

Η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα είναι αισθητικά απελπιστική και ρεαλιστικά επικίνδυνη. Η εξωτερική τοιχοποιία βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης, με σοβάδες και πέτρες να είναι έτοιμες να πέσουν τόσο σε διερχόμενους όσο και στα αυτοκίνητα που σταθμεύουν στο σημείο. Κομμάτια από τις τζαμαρίες στα παράθυρα που εδώ και χρόνια έχουν σπάσει, κρέμονται από ύψος σαν λαιμητόμοι, ενώ από την πλευρά του ρέματος, έχει δημιουργηθεί μια μικρή ζούγκλα, με δέντρα, χόρτα και κισσούς να έχουν καλύψει τους τοίχους.  

 

Εσωτερικά η εικόνα που επικρατεί είναι άγνωστη, καθώς το κτίσμα εδώ και 17 χρόνια βρίσκεται υπό κατάληψη. Το 2014 άτομα του ευρύτερου αντιεξουσιαστικού χώρου προχώρησαν στην «απαλλοτρίωση» του εργοστασίου, μετατρέποντάς τις εγκαταστάσεις, σε «κοινωνικό χώρο.

Στις εισόδους έχουν τοποθετηθεί λουκέτα ενώ έχουν δημιουργηθεί και οχυρώσεις με συρματοπλέγματα. Στο εσωτερικό του υπάρχει σχεδόν μόνιμη παρουσία ατόμων. Κατά διαστήματα πραγματοποιούν διάφορες εκδηλώσεις ενώ ποδηλατάδες και σκεϊτάδες, έχουν στήσει ράμπα για να πραγματοποιούν τα ακροβατικά τους.

Το πλέον επικίνδυνο, σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων σ είναι ότι πιτσιρικάδες βρίσκουν τρόπο να μπουν στο εργοστάσιο, από διάφορες «μαύρες» τρύπες, για να παίξουν, ή να κάνουν ποδήλατο και παρκούρ, με ότι αυτό συνεπάγεται για τη σωματική τους ακεραιότητα.

Ιστορικό διατηρητέο μνημείο

Το 1993 το Υπουργείο Πολιτισμού χαρακτηρίζει την «ΥΦΑΝΕΤ» ιστορικό διατηρητέο μνημείο και λίγα χρόνια αργότερα, το 2006 προχωρά στην εξαγορά του, από την Εθνική Τράπεζα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το παρά το γεγονός ότι το 1996 ιδρύθηκε το Κρατικό Μουσείου σύγχρονης τέχνης με έδρα την ΥΦΑΝΕΤ, αυτό στεγάζεται ακόμη στη Μονή Λαζαριστών, μιας και το κτηριακό συγκρότημα παραμένει αναξιοποίητο.

Η πρόταση που είχε διατυπωθεί κατά τη διάρκεια της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας το 1997, από τον ομώνυμο οργανισμό, ήταν να προχωρήσει από κοινού η αξιοποίηση των χώρων από το ΚΜΣΤ και την Εθνική Τράπεζα και παρά το γεγονός ότι η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ, δεν υλοποιήθηκε ποτέ.

Οι ενέργειες για την αυτοψία «σκοντάφτουν» στην κατάληψη

Η υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Έργων Κεντρικής Μακεδονίας προσπάθησε επανειλημμένος να πραγματοποιήσει αυτοψία στο εσωτερικό του πρώην εργοστασίου προκειμένου να διαπιστωθεί σε τι κατάσταση βρίσκεται, ωστόσο οι υπάλληλοι εμποδίστηκαν από τους καταληψίες και το μόνο που έχουν καταφέρει είναι να συντάξουν μια μελέτη για το εξωτερικό του.

Πηγή από την υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων αναφέρουν στη Voria.gr ότι συστάθηκε μια επιτροπή για να διαπιστώσει αν υπάρχουν δομικά προβλήματα σε μνημεία που ανήκουν στο Υπουργείο Πολιτισμού με στόχο να τα καταγράψει και να προτείνει τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν αν διαπιστωθούν κίνδυνοι. Ένα από αυτά ήταν η ΥΦΑΝΕΤ, ωστόσο οι υπάλληλοι δεν κατάφεραν να μπουν στο εσωτερικό λόγω της κατάληψης. Η ίδια πηγή συμμετείχε παλαιότερα σε ανάλογη προσπάθεια ελέγχου και όπως λέει: «Ήμουν και εγώ παρόν, πήγα στο χώρο, δήλωσα την ιδιότητά μου, ωστόσο δεν μου επέτρεψαν την είσοδο στο συγκρότημα».

Να σημειωθεί ότι η υπηρεσία έχει δεχθεί στο παρελθόν αρκετές εισαγγελικές παραγγελίες προκειμένου να ελέγξει την κατάσταση του ακινήτου, χωρίς αυτό να καταστεί εφικτό.

 Η λαμπρή ιστορία και το άδοξο τέλος

Το υφαντουργείο της «ΥΦΑΝΕΤ» είναι ένα από τα μεγαλύτερα και παλαιότερα της Θεσσαλονίκης και ιδρύθηκε το 1905 από την εταιρεία «Καπαντζής-Καζάζης και Σία». Μια φωτιά το 1909 το καταστρέφει και το 1910 εκσυγχρονίζεται και λειτουργεί από την «Ανώνυμος Οθωμανική Εταιρία Υφασμάτων και Φεσιών», ωστόσο κλείνει. Το 1925 επαναλειτουργεί ως «Εργάνη» υπό τον έμπορο Αθανάσιο Μακρή και το 1926 μετατρέπεται σε Α.Ε με την επωνυμία: «Ανώνυμος Εταιρεία Βιομηχανίας Υφασμάτων ΥΦΑΝΕΤ» γνωρίζονται μεγάλη άνθηση και φτάνοντας κάποια στιγμή να απασχολεί πάνω από 1000 εργαζόμενους.

Η λειτουργία της «ΥΦΑΝΕΤ» παρά του πολέμους συνεχίζεται αλλά μια πυρκαγιά το 1951 καταστρέφει το μεγαλύτερο τμήμα του. Η αντίστροφη πορεία είχε ήδη ξεκινήσει και το Δεκέμβριο το 1964 οι μηχανές του σταματούν για πάντα. Τα περιουσιακά του στοιχεία εκποιήθηκαν και πέρασε στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας.O τελευταιος ιδιοκτητης ηταν ο Κλεων Μακρης.