ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΤΕΦΡΩΤΗΡΙΟ: ΠΟΣΟΙ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΕΠΕΛΕΞΑΝ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗ

Δύο χρόνια λειτουργίας κλείνει αύριο το πρώτο, και μοναδικό έως τώρα, εν Ελλάδι αποτεφρωτήριο νεκρών. Ήταν 30 Σεπτεμβρίου 2019 όταν για πρώτη φορά άναψε ο κλίβανος στο κρεματόριο της Ριτσώνας. Έως τότε οι συγγενείς των θανόντων οι οποίοι είχαν ζητήσει να αποτεφρωθούν έπρεπε να ταξιδέψουν ως τη Σόφια όπου λειτουργεί το πλησιέστερο κρεματόριο. Στη διάρκεια αυτών των δύο χρόνων λειτουργίας έγιναν περίπου 3.400 αποτεφρώσεις.

Όπως αναφέρει ο Αντώνης Αλακιώτης, πρόεδρος της Ελληνικής Κοινωνίας Αποτέφρωσης, η οποία είναι εκ των μετόχων του αποτεφρωτηρίου, ο αριθμός των αποτεφρώσεων παρουσιάζει μικρή αλλά σταθερή ανοδική πορεία. Συγκεκριμένα, κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας, έως τον Σεπτέμβριο του 2020, είχαν γίνει περί τις 1.380 αποτεφρώσεις νεκρών. Τον δεύτερο χρόνο ο αριθμός των αποτεφρώσεων αυξήθηκε περίπου κατά 40%, φτάνοντας κοντά στις 2.000. "Είμαστε ικανοποιημένοι, από την έως τώρα πορεία. Φανταστείτε ότι το όριο βιωσιμότητας του αποτεφρωτηρίου είναι γύρω στις 1.100 με 1.200 αποτεφρώσεις ετησίως. Συνεπώς είμαστε αρκετά ικανοποιημένοι καθώς βγάζουμε τα έξοδά μας και απομένει και ένα πολύ μικρό κέρδος", αναφέρει ο κ. Αλακιώτης. Σημειώνει πως η τάση είναι διαρκώς αυξητική. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά το πρώτο εξάμηνο λειτουργίας του κρεματόριου είχαν γίνει περί τις 500 αποτεφρώσεις, ενώ στο δεύτερο εξάμηνο ο αριθμός τους αυξήθηκε σε 700 και πλέον κοντεύουν τις χίλιες.

Η παράδοση και ο ρόλος της Εκκλησίας

Ο κ. Αλακιώτης αναφέρει πως ο αριθμός των αποτεφρώσεων θα μπορούσε να είναι ακόμη μεγαλύτερος, ωστόσο, πολλοί συγγενείς των θανόντων δεν σέβονται την τελευταία επιθυμία του ανθρώπου τους να αποτεφρωθεί και αντί να τον πάνε στη Ριτσώνα προτιμούν την ταφή. "Δεν είναι λίγες οι φορές που ενώ έχει κλειστεί ώρα για την αποτέφρωση, την τελευταία στιγμή μας ειδοποιούν από τα γραφεία κηδειών ότι ακυρώνεται καθώς υπήρξε ενδοοικογενειακή διαμάχη σχετικά με την μεταχείριση του νεκρού. Τέτοια παραδείγματα έχω κι εγώ στο περιβάλλον μου".

Σε αυτές τις περιπτώσεις, προκειμένου να διασφαλίσει κάποιος ότι η επιθυμία του να αποτεφρωθεί θα γίνει σεβαστή από τους συγγενείς του, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι με συμβολαιογραφική πράξη να ορίσει δυο άτομα από το φιλικό ή το συγγενικό του περιβάλλον τα οποία να τα εμπιστεύεται ότι θα σεβαστούν την τελευταία επιθυμία του. "Αυτό, δηλαδή, που είδαμε να συμβαίνει με την περίπτωση του Μίκη Θεοδωράκη".

Ο κ. Αλακιώτης επισημαίνει ότι η λειτουργία του αποτεφρωτηρίου δεν μπορεί να αλλάξει την πολύ ισχυρή ορθόδοξη παράδοση που προκρίνει την ταφή. "Αρκεί να δείτε ότι από τους περίπου 136.000 θανάτους που είχαμε πέρυσι, αποτεφρώθηκαν μόλις 2.000, ποσοστό κοντά στο 1,5%".

Αντιθέτως, σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες το ποσοστό αποτέφρωσης είναι πολύ υψηλότερο. Στην Αγγλία φτάνει στο 80%, στο 63% στη Γερμανία και στο 80% στην Τσεχία, ενώ στην Αμερική ξεπέρασε τα τελευταία χρόνια το 50%.

Καθοριστική είναι και η επιρροή της Εκκλησίας η οποία δεν ευνοεί την αποτέφρωση. Ωστόσο, παρά την αντίθεσή της στη λειτουργία αποτεφρωτηρίου, δεν θέτει εμπόδια σε όσους κάνουν αυτή την επιλογή. Όπως εξηγεί ο κ. Αλακιώτης, ο μητροπολίτης Θηβών και Λειβαδίας Γεώργιος έχει επιτρέψει στον ιερέα ο οποίος βρίσκεται σε κοντινή εκκλησία, να τελεί εξόδιο ακολουθία πριν από την αποτέφρωση. Επίσης, εξόδιος ακολουθία γίνεται από ιερέα και στο εκκλησάκι το οποίο βρίσκεται στο χώρο του κρεματόριου. "Βεβαίως, δεν λείπουν και οι περιπτώσεις ιερέων ανά την Ελλάδα οι οποίοι αρνούνται την εξόδιο ακολουθία σε όσους έχουν επιλέξει να αποτεφρωθούν".

Το κόστος της αποτέφρωσης ανέρχεται σε 600 ευρώ συν το ΦΠΑ. Η συνολική δαπάνη, μαζί και με τα έξοδα του γραφείου κηδειών κυμαίνεται συνήθως μεταξύ δύο και τριών χιλιάδων ευρώ. Σημειώνεται πως, εκτός από τις σορούς, στο κρεματόριο της Ριτσώνας γίνονται και αποτεφρώσεις οστών, τα οποία παρέμεναν για χρόνια σε οστεοφυλάκια.

Τελετή σε απ' ευθείας μετάδοση

Σύμφωνα με τον κ. Αλακιώτη, το αποτεφρωτήριο της Ριτσώνας παρέχει τη δυνατότητα διοργάνωσης μιας τελετής, πριν η σορός καταλήξει στον κλίβανο. "Μάλιστα, υπάρχει η δυνατότητα η τελετή να αναμεταδίδεται μέσω live streaming, ώστε να μπορούν να την παρακολουθήσουν συγγενείς του νεκρού οι οποίοι ζουν μακριά, ακόμη και στο εξωτερικό".

Στην αίθουσα τελετών του αποτεφρωτηρίου μπορούν οι συγγενείς του θανόντα να διοργανώσουν κάποια προβολή, φωτογραφιών ή και βίντεο με στιγμές από τη ζωή του αγαπημένου προσώπου τους. Επίσης, στο χώρο του αποτεφρωτηρίου λειτουργεί αναψυκτήριο όπου μπορούν να παραμείνουν οι συγγενείς καθώς η διάρκεια της αποτέφρωσης διαρκεί περίπου δύο και πλέον ώρες.

Οι αποτεφρώσεις από τη Κ. Μακεδονία

Περίπου το 65% με 70% όσων αποτεφρώνονται προέρχονται από το λεκανοπέδιο. Από τη Βόρεια Ελλάδα και συγκεκριμένα, από τη Θεσσαλία και πάνω στη διάρκεια του τελευταίου χρόνου έγιναν περί τις 380 αποτεφρώσεις, ποσοστό 19%. Σύμφωνα με τον Βασίλη Μπαμπούλα ο οποίο διαθέτει οίκο τελετών, ο αριθμός των αποτεφρώσεων από την περιοχή της Θεσσαλονίκης και της Κεντρικής Μακεδονίας γενικότερα δεν ξεπερνά τις 300. "Μάλιστα τον τελευταίο χρόνο ήταν κάπως λιγότερες σε σχέση με τον προηγούμενο παρότι, πλέον, δεν μεταφέρουμε σορούς στην Σόφια, όπως συνέβαινε έως τώρα".

Όπως αναφέρει ο κ. Αλακιώτης, παρότι η πρώτη αποτέφρωση αφορούσε γυναίκα, η πλειοψηφία όσων έχουν αποτεφρωθεί στη Ριτσώνα είναι άνδρες. Περίπου το 90% είναι έλληνες εκ των οποίων το 70% είναι χριστιανοί ορθόδοξοι. Από το υπόλοιπο 10% που είναι αλλοδαποί, οι περισσότεροι ζουν μόνιμα στην Ελλάδα, προέρχονται από διάφορα δόγματα, ενώ υπάρχουν και άθεοι. Αρκετές αποτεφρώσεις γίνονται και από την Κύπρο όπου δεν λειτουργεί ακόμη κρεματόριο. "Είναι περίπου 50 ετησίως και στην πλειονότητά τους είναι ξένοι οι οποίοι ζουν στην Κύπρο".

Μεταξύ όσων επέλεξαν την αποτέφρωση υπήρξαν και αρκετοί επώνυμοι όπως ο συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος, ο πρώην πρόεδρος της Βουλής Φίλιππος Πετσάλνικος, ο ηθοποιός Γιώργος Κοτανίδης, πρόσφατα, τον περασμένο Ιούλιο, η ηθοποιός Γκέλυ Μαυροπούλου κ.ά.

Η περίπτωση του Στέφανου Μίλλερ

Μία από τις πλέον πρόσφατες αποτεφρώσεις ήταν αυτή του αμερικανού αρχαιολόγου Στέφανου (Στήβεν) Μίλλερ ο οποίος απεβίωσε στις 11 Αυγούστου. Όπως θυμάται ο κ. Αλακιώτης "ο Στήβεν είχε έρθει ο ίδιος πριν από περίπου έναν χρόνο στο αποτεφρωτήριο προκειμένου να φροντίσει ο ίδιος για την υλοποίηση της τελευταίας επιθυμίας του. Μάλιστα πλήρωσε προκαταβολικά τα έξοδα της αποτέφρωσής του".

Ο Στέφανος Μίλλερ αφιέρωσε τη ζωή του στην ανάδειξη των αρχαιοτήτων της Αρχαίας Νεμέας. Η αγάπη και η αφοσίωσή του για την αρχαία Ελλάδα αποτυπώθηκε και στην επιλογή της τεφροδόχου την οποία έκανε ο ίδιος. "Επέλεξε για την τέφρα του μια λευκή λήκυθο, αντίγραφο αρχαιοελληνικής αττικής ληκύθου που υπάρχει στο μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης", αναφέρει ο κ. Αλακιώτης.