Πατρίδα μεγάλων προσωπικοτήτων της αρχαιότητας (μεταξύ άλλων, του Αλκαίου, του Αρίονος, της Σαπφούς, του Πιττακού του Μυτιληναίου, του Θεόφραστου και του Ελλάνικου), η Λέσβος κατοικήθηκε από τους Παλαιολιθικούς Χρόνους, γνώρισε δε περιόδους ακμής, ευημερίας και οικονομικής άνθησης, αλλά και καταστροφές, καθώς δοκιμάστηκε από ξενικές επιδρομές.

Η πολυκύμαντη αυτή διαδρομή της Λέσβου στο διάβα του χρόνου αποτυπώνεται ανάγλυφα στο κάστρο (φρούριο) της Μυτιλήνης, που είναι χτισμένο σε ένα μικρό λόφο της γοητευτικής πρωτεύουσας του τρίτου σε μέγεθος ελληνικού νησιού.   

Στο εσωτερικό του κάστρου, που υπήρξε ένα από τα ισχυρότερα της Ανατολικής Μεσογείου, έχουν αποκαλυφθεί κτίσματα της Αρχαϊκής και της Κλασικής Περιόδου, κατάλοιπα Μεσαιωνικών Χρόνων και κτίσματα της Οθωμανικής Περιόδου.  

Ο αρχικός (βυζαντινός) πυρήνας του κάστρου πιστεύεται ότι χτίστηκε πάνω στην αρχαία ακρόπολη. Οι πρώτες σημαντικές επεμβάσεις έγιναν το 1373 από το γενουάτη άρχοντα Φραγκίσκο Γατελούζο. Ακολούθησαν και άλλες επεμβάσεις και προσθήκες, με κυριότερη την τουρκική, του έτους 1677.  

Από μορφολογικής απόψεως το κάστρο της Μυτιλήνης χωρίζεται στην Ακρόπολη (Επάνω Κάστρο), τον Κυρίως Περίβολο (Μεσαίο Κάστρο) και τον Κατώτερο Περίβολο (Κάτω Κάστρο).  

Πέραν του κάστρου, τη μακρά ιστορική διαδρομή της Μυτιλήνης και την αίγλη του παρελθόντος φανερώνουν οι αρχαιολογικοί χώροι, τα αξιόλογα οικοδομήματα των Μεσαιωνικών Χρόνων και της Οθωμανικής Περιόδου, οι επιβλητικές εκκλησίες και τα εντυπωσιακά αρχοντικά, καθώς και τα σπουδαία μουσεία της πόλης.