SOS ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΕΠΑΝΟΜΗΣ-ΠΩΣ ΕΠΕΣΕ ΘΥΜΑ ΤΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ ΤΗΣ

 Ισμήνη Μπαλαλέ

Η Λιμνοθάλασσα Επανομής δέχεται πολυάριθμες απειλές, με κύρια την ανεξέλεγκτη και άναρχη διέλευση τροχοφόρων - Τι λένε οι φορείς και η αυτοδιοίκηση

Ο άνθρωπος οφείλει να ζει με τέτοιο τρόπο «που να ικανοποιεί μεν τις ανάγκες του παρόντος χωρίς, όμως, να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιούν τις δικές τους ανάγκες». Έχοντας κατά νου αυτήν τη βασική αρχή για την αειφόρο ανάπτυξη και ρίχνοντας το βλέμμα λίγο πιο έξω από τη Θεσσαλονίκη, στη Λιμνοθάλασσα Επανομής, αξίζει κανείς να αναρωτηθεί κατά πόσο η ανθρώπινη δραστηριότητα υπακούει της επιταγές της και φέρεται με τρόπο που να μην επηρεάζει τις μετέπειτα γενιές.

 

Η λιμνοθάλασσα, άλλωστε, τυγχάνει να βρίσκεται σε μία περιοχή, στον Ποταμό, που έχει τραβήξει και συνεχίζει να τραβάει τα βλέμματα πολλών τουριστών, τόσο για τα γαλάζια νερά της όσο και για τις ερημικές παραλίες της. Όμως, είναι λίγο γνωστό ότι η περιοχή αυτή ανήκει στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 αλλά και το ότι εκπέμπει SOS, λόγω των συνεχών οχλήσεων της χλωρίδας και της πανίδας από τα τροχοφόρα οχήματα κατά μήκος των παραλιών της.

 

Η Λιμνοθάλασσα Επανομής 

Η λιμνοθάλασσα Επανομής αλλά και η ευρύτερη παράκτια περιοχή χαρακτηρίζονται ως υψίστης σημασίας για την ευρύτερη περιοχή του Θερμαϊκού κόλπου, καθώς στηρίζουν μία πολύτιμη βιοποικιότητα. Αξίζει να σημειωθεί πως η περιοχή αποτελεί Μόνιμο Καταφύγιο Άγριας Ζωής και Θηραμάτων και είναι ενταγμένη στο Ευρωπαϊκό Οκολογικό Δίκτυο Νatura 2000. Mόλις το 2018 υπάχθηκε στον φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Θερμαϊκού Κόλπου ο οποίος με τη σειρά του υπόκειται στο υπουργείο Περιβάλλοντος.

Η περιοχή είναι ιδιαίτερα σημαντική για υδρόβια και παράκτια είδη πουλιών. Ειδικά κατά τη μετανααστευτική περίοδο αποτελεί δημαντικό σταθμό ανεφοδιασμού για πολυάριθμα είδη που κινούνται μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής.

Έτσι, αξίζει να σημειωθεί πως η περιοχή έχει αρκετά υψηλό ποσοστό προστασίας καθώς έχει διπλό χαρακτηρισμό. Η μία είναι ΖΕΠ (Ζώνη Ειδικής Προστασίας) για τα πουλιά, και η άλλη είναι ΕΖΔ (Ειδική Ζώνη Διαχείρισης), που είναι η οδηγία που επικεντρώνεται στα φυτά και στα υπόλοιπα ζώα. 

Οι απειλές

Όπως και οι περισσότεροι υγρότοποι της χώρας, έτσι και η Λιμνοθάλασσα Επανομής δέχεται πολυάριθμες απειλές, με κύρια την ανεξέλεκτη και άναρχη διέλευση τροχοφόρων, ελλείψει καθορισμένων ασφαλών διαδρομών, λόγω της μεγάλης επισκεψιμότητας της περιοχής.

Η Λία Παπανδράγκα, υπεύθυνη Επικοινωνίας του Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Θερμαϊκού Κόλπου, τονίζει  τη σημασία αναζήτησης εναλλακτικών διαδρομών για να διατηρηθεί όσο το δυνατόν πιο παρθένο το περιβάλλον. Ο νόμος διατήρησης της βιοποικιλότητας, 3937/2011, αναφέρει ρητά την απαγόρευση κίνησης και στάθμευσης τροχοφόρων σε παράκτιες περιοχές. «Πρέπει να αλλάξει η λογική πως ο ποταμός είναι μία αλάνα και ο καθένας παρκάρει όπου το επιθυεμεί, και πολύ περισσότερο στην προκειμένη που μιλάμε για μία περιοχή τόσο υψηλής προστασίας», λέει.

Για τον λόγο αυτό παίζει πολύ σημαντικό ρόλο η ενημέρωση του κόσμου. Στο πλαίσιο αυτό και ύστερα από συνεννόηση με τους ιδιοκτήτες μπιτς μπαρ της περιοχής, τοποθετήθηκε ενημερωτικό φυλλάδιο σε κάθε τραπέζι προκειμένου οι λουόμενοι να γνωρίσουν εις βάθος τον κίνδυνο που έγκειται από την καταπάτηση μιας τέτοιας περιοχής. Όπως τονίζει η κ. Παπαδράγκα οι ιδιοκτήτες ήταν αρκετά δεκτικοί στο να συνεργαστούν, όμως δεν παραγνωρίζει το γεγονός πως οι τουρίστες και οι λουόμενοι που επιλέγουν να κατασκηνώσουν και να περάσουν την ημέρα τους στο Φανάρι δεν είναι οι ίδιοι με αυτούς που επιλέγουν τα μπιτς μπαρ. «Με κάθε τρόπο πάντως προσπαθούμε να στήσουμε και την καμπάνιας ενημέρωσης που είναι υψίστης σημασίας. Δεν επιθυμούμε να αφήσουμε το περιθώριο κάποιος να πει πως δεν γνώριζε», σημειώνει η ίδια. 

Ο βιολόγος Msc και συμπαραστάτης του δήμου Θερμαϊκού, Θεόδωρος Τζίνας εξηγεί  πως η περιοχή έχει γίνει θύμα της ομορφιάς της. Η περιοχή που ανήκει στο δίκτυο Νatura απλώνεται από το πρώην κάμπινγκ του ΕΟΤ μέχρι και εκεί που τελειώνουν τα μπιτς μπαρ. Ένα απο τα σημαντικότερα προβλήματα που έπονται αυτά της άναρχης διέλευσης των αυτοκινήτων και των μηχανών είναι η καταπάτηση των αμμοθινών. «Οι αμμοθίνες είναι λόφοι άμμου που σχηματίζονται με διαδικασίες διάβρωσης και απόθεσης άμμου στην παράκτια ζώνη, με τη δράση κυρίως του αέρα», αναφέρει ο ίδιος, υπογραμμίζοντας πως οι αμμοθίνες αποτρέπουν την είσοδο θαλασσινού νερού στα υδροφόρα στρώματα, μία κατάσταση που λόγω των οχλήσεων ολοένα και διαφοροποιείται.

Ο κ. Τζίνας σημειώνει πως η τουριστική ανάπτυξη που έχει γνωρίσει η περιοχή και η συνεχής προβολή της φέρνει όλο και περισσότερους επισκέπτες στην περιοχή. Ο ίδιος συνεχίζει λέγοντας πως στο πλαίσιο της αειφορίας και της βιώσιμη ανάπτυξης είναι σκόπιμο να βρεθεί ένας τρόπος να συμβιώσει ο άνθρωπος στο περιβάλλον. «Αντιλαμβάνομαι πως το καλύτερο για την περιοχή θα ήταν να μην περνάνε τροχοφόρα, προκειμένου να αποφευχθούν οι ενοχλήσεις και της χλωρίδας αλλά και της πανίδας, όμως είναι ένα ουτοπικό πλάνο», τονίζει. Αναφέρει, μάλιστα, πως την παρούσα στιγμή πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην οριοθέτηση των ζωνών προστασίας αλλά και στην εύρεση μιας συγκεκριμένης διαδρομής που θα δημιουργεί τα λιγότερα δυνατά προβλήματα στην περιοχή.    

Η κ. Αλβανού υπογραμμίζει πως σκοπός του φορέα δεν είναι να απομακρύνει την ανθρώπινη δραστηριότητα από τις θάλασσες στον ποταμό, αλλά να βρεθεί ένας τρόπος να καταστεί βιώσιμη και να μην απειλεί το περιβάλλον. Για τον λόγο αυτόν ξεκαθαρίζει πως οι κινήσεις του Φορέα σε συνεργασία με τον δήμο αφορούν την απομάκρυνση των τροχοφόρων και την εύρεση εναλλακτικών μεθόδων για να πλησιάσει ο κόσμος την περιοχή. «Υπάρχουν σκέψεις ακόμα και για ειδικά τρενάκια που να παραλαμβάνουν τον κόσμο από εκεί περίπου που τελειώνουν τα μπιτς μπαρ και να τους πηγαίνουν προς το Φανάρι», λέει.

Η αφαίρεση της γαλάζιας σημαίας

Η περιοχή μέχρι πρότινος διατηρούσε και τη διάκριση της Γαλάζιας Σημαίας. Όμως φέτος η διάκριση αυτή αφαιρέθηκε από την παραλία του ποταμού. Η κ. Αλβανού εξηγεί πως το βραβείο αυτό απονέμεται σε περιοχές με βάση κάποια κριτήρια. Ένα από τα πιο γνωστά αφορά την ποιότητα των νερών. Ξεκαθαρίζει πως η περιοχή δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα αναφορικά με την ποιότητα του νερού. Ωστόσο, όπως αναφέρει, υπάρχουν και ορισμένα άλλα κριτήρια που πρέπει να τηρούνται για να αποδοθεί αυτή η ευρωπαϊκή διάκριση και μία εξ αυτών σχετίζεται με την περιβαλλοντική διαχείριση. «Σε αυτήν την περίπτωση εξετάζεται το κατά πόσο ο δήμος που διεκδικεί τη Γαλάζια Σημαία δεν ακολουθεί πρακτικές που υποβαθμίζουν είτε απειλούν το φυσικό περιβάλλον, και ειδικά εν προκειμένω που αφορά περιοχές Natura», τονίζει η υπεύθυνη παρακολούθησης της βιοποικολότητας και προσθέτει: «Το αποτέλεσμα ήταν να αφαιρεθεί η σημαία από τον ποταμό καθώς διαπιστώθηκε πως δεν πληρούσε τα απαραίτητα κριτήρια».

Αξίζει να σημειωθεί πως ο δήμος, πλέον, σε συνεργασία με τον φορέα επιδιώκει να ενισχύσει την ενημέρωση των πολιτών αναφορικά με αυτές τις περιοχές για να μπορέσει να ξαναδιεκδικήσει η παραλία τη σημαντική αυτή διάκριση. Η κ. Αλβανού, πάντως, τονίζει πως ο δήμος είναι αρκετά ενεργός και ενδιαφέρεται με άμεσο τρόπο. 

Από την πλευρά του, ο δήμαρχος Θερμαϊκού, Γιώργος Τσαμασλής, τονίζει πως η συνδρομή του δήμου σε οποιαδήποτε ενέργεια για την προστασία του υδρότοπου είναι καθαρά επικουρική και εθελοντική, καθώς, όπως τονίζει, είναι στην αρμοδιότητα του φορέα διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών Θερμαϊκού. «Ο δήμος βοηθάει εθελοντικά, κανονικά δεν είναι δικιά μας αρμοδιότητα, αλλά επειδή νοιαζόμαστε για τον χώρο συνεργαζόμαστε με τον ΦΔ. Ακόμα και η αστυνόμευση της περιοχής είναι καθαρά στην ευθύνη του φορέα», λέει.

Τα επόμενα βήματα

Πάντως, όλοι συμφωνούν πως η σημασία της ενημέρωσης είναι κρίσιμη αλλά η προσπάθεια να εκπαιδευτεί ο κόσμος σε μία διαφορετική νοοτροπία, αντίθετη με αυτήν που ο καθένας μπορεί να παρκάρει και να οδηγεί όπου επιθυμεί, χωρίς να αναλογίζεται τις συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον.

Ήδη ο φορέας σε συνεργασία με τον δήμο Θερμαϊκού τοποθέτησαν μία ειδική μπάρα που απαγόρευε τη διέλευση αυτοκινήτων. Όμως ορισμένοι λουόμενοι προχώρησαν στην παράτυπη απομάκρυνσή της. Η κ. Αλβανού το αποδίδει στην έλλειψη ενημέρωσης.

Παράλληλα, φέτος υπάρχει η πρόβλεψη να τοποθετηθούν ενημερωτικές πινακίδες που τονίζουν τη σημασία της περιοχής. Στο τραπέζι έχουν πέσει και άλλες προτάσεις, όπως η απαγόρευση διέλευσης τροχοφόρων εκτός αν πρόκειται για τους αλιείς, οχήματα της Πυροσβεστικής αλλά και περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, ωστόσο, αφορά μελλοντική εφαρμογή. Προτεραιότητα τώρα, επισημαίνουν, είναι η ενημέρωση του κόσμου.