Πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη
Ο έβδομος μήνας του Γρηγοριανού Ημερολογίου, με διάρκεια 31 ημερών. Πήρε το όνομά του από τον Ιούλιο Καίσαρα, δημιουργό του Ιουλιανού Ημερολογίου.
Αρχικά ήταν ο πέμπτος μήνας του Ρωμαϊκού Ημερολογίου, εξού και η ονομασία του Quintilis (Πέμπτος). Με την προσθήκη των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου από τον Νουμά Πομπίλιο, έγινε ο έβδομος μήνας του Ρωμαϊκού Ημερολογίου. Ιούλιος ονομάσθηκε με πρόταση του Μάρκου Αντωνίου, που αποδέχθηκε η Ρωμαϊκή Σύγκλητος μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα.
Στην Αρχαία Ρώμη γιορτάζονταν:
- Οι Nonae Caprotinae, προς τιμή της Ήρας, με γιορτές που συμμετείχαν μόνο γυναίκες (οι Ρωμαίες πατρίκιες με τις σκλάβες τους).
Στην Αρχαία Αθήνα ο Ιούλιος αντιστοιχούσε με τo δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Σκιροφοριώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Εκατομβαιώνα. Ο Σκιροφοριών ήταν ο τελευταίος μήνας του έτους και ο Εκατομβαιών ο πρώτος. Στο διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:
- Αρρηφόρια ή Αρρητοφόρια, προς τιμή της θεάς Αθηνάς. Συμμετείχαν κορίτσια από 7 έως 11 χρονών από καλές οικογένειας της Αθήνας.
- Διισωτήρεια στον Πειραιά, προς τιμή του Διός Σωτήρος και της Αθηνάς Σώτειρας, με ταυροθυσίες και λεμβοδρομίες.
- Διισωτήρεια στην Αθήνα, την τελευταία μέρα του έτους (χονδρικά 14 Ιουλίου), με προσφορά θυσίας στον Δία και παρουσίαση των νέων αρχόντων που είχαν προκύψει κατόπιν κληρώσεως από τους Αθηναίους πολίτες και θα αναλάμβαναν την εξουσία από την επομένη.
- Εκατόμβαια, προς τιμή του Απόλλωνα, όπου θυσιάζονταν «εκατόμβες» ζώων.
- Ηράκλεια, προς τιμή του Ηρακλή, με αγώνες στην πεδιάδα του Μαραθώνα.
- Κρόνια, προς τιμή του Κρόνου και της Ρέας.
Στην αγροτική Ελλάδα ο Ιούλιος ονομάζεται:
- Αλωνάρης, Αλωνιστής, Αλωνητής, Αλωνητής, Αλωνιάτης και Αλωνεύτης, διότι την εποχή αυτή γίνεται το αλώνισμα των δημητριακών.
- Στα ορεινά της πατρίδας μας συναντάται και με την ονομασία Θεριστής, καθώς λόγω των ψυχρού κλίματος ο θερισμός γίνεται τον Ιούλιο.
- Στη Ρόδο τον ονομάζουν και Φουσκομηνά ή Χασκομηνά, επειδή αρχίζουν φουσκώνουν ή να χάσκουν τα σύκα, δηλαδή να ωριμάζουν και να ανοίγουν.
- Στη Νάξο και τη Χίο ο Ιούλιος αναφέρεται και ως Γυαλιστής, επειδή ωριμάζουν τα σταφύλια και γυαλίζει η ρώγα τους.
- Δευτερόλης ή Δευτερογιούλης, επειδή είναι ο δεύτερος μήνας του καλοκαιριού.
- Αηλιάς ή Αηλιάτης, λόγω της γιορτής του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου.
Μεγάλες θρησκευτικές γιορτές του μήνα:
- Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού, γιατροί που εξασκούσαν το επάγγελμά τους αφιλοκερδώς. (1 Ιουλίου)
- Αγίας Κυριακής (7 Ιουλίου), προστάτρια ανθρώπων και ζώων από ασθένειες.
- Αγίας Μαρίνας (17 Ιουλίου)
- Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου). Σχετική η παροιμία «Ο Αηλιάς κόβει σταφύλια και η Αγιά Μαρίνα σύκα».
- Αγίας Παρασκευής (26 Ιουλίου), προστάτιδα των ματιών και των οπτικών.
- Αγίου Παντελεήμονα (27 Ιουλίου), γιατρός που θεράπευε αφιλοκερδώς. Σχετική και η παροιμία «Κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα».
