ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΑΚΑΤΟΙΚΗΤΟ ΝΗΣΙ

Το μεγάλο ελληνικό νησί που δεν έχει ούτε έναν κάτοικο

Βρίσκεται στις Κυκλάδες, είναι μια καταγάλανη όαση, κι όμως δεν μένει κανείς πια εκεί

Το μεγαλύτερο ακατοίκητο νησί της Ελλάδας παραμένει σωστό μυστήριο γιατί είναι σήμερα έρημο.

Έχει έκταση όσο και η Ηρακλειά (18 τετραγωνικά χιλιόμετρα) και είναι πολύ μεγαλύτερο από τη Δονούσα (13 τ.χ.). Ενώ όμως στα δυο μαργαριτάρια των Μικρών Κυκλάδων κατοικούν καμιά 150αριά άνθρωποι, εδώ δεν θα συναντήσει κανείς μόνιμη ανθρώπινη παρουσία.

Εκτός ίσως από ένα ζευγάρι βοσκών που ζουν σε ημι-μόνιμη βάση πια στο νησί. Όσο για το ίδιο το νησί, το ξέρουν μόνο όσοι έχουν βρεθεί στην Κίμωλο και τη Μήλο, καθώς το βλέπουν να ανοίγεται στον ορίζοντα.

Για την Πολύαιγο ο λόγος, ένα πραγματικά ανεξερεύνητο μέρος της χώρας μας, παρά το γεγονός ότι έχει καντάρια φυσικής ομορφιάς και κάτι γαλανά νερά βγαλμένα λες από Photoshop.

Μόνο αγριοκάτσικα ζουν εκεί, απ’ όπου προκύπτει εξάλλου και το όνομά της, καθώς είναι ένα παρθένο βοσκοτόπι χωρίς ανθρώπινη παρουσία. Είναι όμως και σημαντικός βιότοπος της Μεσογείου, καθώς εκεί γεννά τα μικρά της η φώκια Μονάχους-Μονάχους.

Μια ανάσα από την Κίμωλο είναι και είναι επίσης ηφαιστειογενές νησί που ξέρουν καλά οι σκαφάτοι, καθώς η στάση και η βουτιά εκεί είναι επιβεβλημένη. Την ξέρουν όμως και οι τουρίστες των γειτονικών νησιών, που ίσως φτάσουν ως εδώ με καμιά μονοήμερη κρουαζιέρα για να χαρούν αυτό το απίστευτο χρώμα των νερών.

Το νησί, το μεγαλύτερο ακατοίκητο νησί του Αιγαίου, κρύβει όμως κι άλλες ομορφιές, με ή χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση…

Η «Πολυνησία της Ελλάδας»

Η Πολύαιγος ή Υπόληβος (και Πόληβος) είναι ένας πραγματικός επίγειος παράδεισος ξεχασμένος από θεούς και ανθρώπους. Ένα καλά κρυμμένο μυστικό της χώρας μας που ίσως σκοντάψεις κάποια στιγμή πάνω του.

«Πολυνησία της Ελλάδας» θα ακούσεις να τη λένε και πραγματικά δεν είναι να απορείς γιατί. Το ακατοίκητο Κυκλαδονήσι βρίσκεται μια ανάσα στα νοτιοανατολικά της Κιμώλου. Λίγο πιο μακριά είναι η Μήλος, η Σίφνος και η Φολέγανδρος.

Όσο για το ιδιοκτησιακό της καθεστώς, το μεγαλύτερο τμήμα των 18 τετραγωνικών χιλιομέτρων ανήκει στην εκκλησία της Κιμώλου, την Παναγία Οδηγήτρια, δωρεά του κληροδοτήματος Ιωάννη Σταύρου Λογοθέτη.

Η Διαχειριστική Επιτροπή του Κληροδοτήματος μισθώνει αγροτεμάχια σε κτηνοτρόφους, στα οποία περιλαμβάνονται και «ερειπωμένες και ετοιμόρροπες οικίες, διάσπαρτες σε διάφορα μέρη εντός των ορίων της ιδιοκτησίας του Κληροδοτήματος».

Στον Ιερό Ναό Οδηγήτριας Κιμώλου ανήκουν τα ερειπωμένα κτίσματα της μονής και της εκκλησίας Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγία Πολυβιάτισσα), βασιλικής με τρούλο που χτίστηκε το 1622, αλλά και μια αποθήκη απέναντι από τον ναό καθώς και μια ερειπωμένη κατοικία σε άλλη θέση του νησιού.

Ως απέραντος βοσκότοπος και ψαρότοπος χρησιμοποιείται η Πολύαιγος, η οποία έχει στην ανατολική πλευρά της και έναν επιβλητικό φάρο. Εκεί, στο ακρωτήρι Μάσκουλα, στέκει αγέρωχος από το 1898 ο 9μετρος πέτρινος φάρος, που σκαρφαλώνει σε συνολικό ύψος 138 μέτρων για να δεσπόζει σε εκείνη τη γωνιά του νησιού.

Στο ανατολικό μέρος του οποίου συναντάμε το περίφημο Μανωλονήσι και στο νότιο τις νησίδες Καλόγεροι, το πιο πολυφωτογραφημένο τοπίο της περιοχής.

Η ανθρώπινη δραστηριότητα πιστοποιείται και από τα δύο λατομεία που βλέπει κανείς στην Πολύαιγο, απ’ όπου έβγαζαν τον ηφαιστειογενή τραχείτη για να φτιάξουν μυλόπετρες για ανεμόμυλους και ελαιοτριβεία…

Η γεωλογία ως έργο τέχνης

Αυτό που συναρπάζει στην Πολύαιγο, πέρα από τα καταγάλανα νερά και τις παραλίες που μοιάζουν με πισίνες, είναι τα πανύψηλα και άγρια βράχια με τους περίτεχνους σχηματισμούς. Και «Μετέωρα του Αιγαίου» θα ακούσεις να αποκαλούν την Πολύαιγο, καθώς το τοπίο είναι πολύ χαρακτηριστικό.

Αυτά τα σμιλεμένα από ανθρώπου χέρι λες βράχια είναι ξανά έργο της πλούσιας ηφαιστειογενούς δραστηριότητας της περιοχής. Πελώριοι βράχοι εναλλάσσονται με ακόμα πιο επιβλητικούς σχηματισμούς διατρέχοντας την ακτογραμμή του νησιού. Το μόνο διάλειμμα, εκεί που οι γραμμές γίνονται πιο ήπιες και ήμερες στο μάτι, στις μικρές παραλίες του νησιού.

Το ανάγλυφο είναι τραχύ και δύστροπο και το μόνο που το διακόπτει είναι αυτή η πεδιάδα στο κέντρο του. Η Πολύαιγος δεν μαγνητίζει όμως τα βλέμματα μόνο με τους απίθανους γεωλογικούς σχηματισμούς της, αλλά και με την παρθένα φύση της.

Το νησί έχει τεράστια γεωλογική αλλά και οικολογική σημασία, καθώς η απουσία τουριστικής δράσης την έχει αφήσει παρθένα για τη φύση και τα πλάσματά της.

Εκεί θα συναντήσει κανείς σπάνια ενδημικά είδη πανίδας (όπως η οχιά της Μήλου, η μπλε σαύρα, ο σπιζαετός και ο μαυροπετρίτης), ακόμα και απειλούμενα με εξαφάνιση ζώα. Αλλά και 32 ενδημικά είδη χλωρίδας.

Εδώ γεννά και η μεσογειακή φώκια Μονάχους-Μονάχους, γι’ αυτό και το νησί περιλαμβάνεται στο προστατευόμενο δίκτυο Natura 2000 ως σημαντικός βιότοπος της Ευρώπης. Αυτό που ξεχωρίζει ωστόσο σε όρους ζωής είναι τα εκατοντάδες αγριοκάτσικα που κάνουν αισθητή την παρουσία τους παντού...

Πλούσια ιστορία

Η Πολύαιγος κατοικούνταν από τα αρχαία χρόνια (Μεσολιθική ή Νεολιθική Εποχή) μέχρι και σχετικά πρόσφατα, με την ιστορία της να είναι συνυφασμένη ουσιαστικά με την Κίμωλο. Ο πλούσιος ορυκτός της πλούτος (κοιτάσματα βαρύτη έχει ακόμα και σήμερα) αποτελούσε μάλιστα σημείο τριβής μεταξύ των γειτόνων της από πολύ παλιά.

Ξέρουμε ότι Κίμωλος και Μήλος μπήκαν σε μεγάλες δικαστικές περιπέτειες το 416 π.Χ. για την κυριότητα του νησιού. Έπρεπε να περιμένουν ως το 338 π.Χ. για να αποφανθεί το δικαστήριο των Αργείων πως διοικητικά ανήκει τελικά στην Κίμωλο, τακτοποιώντας την ιστορική εκκρεμότητα.

Η Πολύαιγος δεν ήταν πάντα ερημονήσι, κάθε άλλο. Στα νεότερα χρόνια την τιμούσαν πάντα οι βοσκοί και οι ψαράδες και μόνιμος πληθυσμός υπήρχε ακόμα και στις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Πάνω από 150 άνθρωποι ζούσαν στον οικισμό στης Παναγιάς τ’ Αυλάκι και τα ερείπια των 15 σπιτιών του χωριού το μαρτυρούν ακόμα αυτό.

Πλήρως ακατοίκητη ήταν για πολλά χρόνια και έτσι ακριβώς εμφανίζεται στην απογραφή του 2001. Από το 2011 ωστόσο, στην επίσημη απογραφή εκείνης της χρονιάς, ένα ζευγάρι κτηνοτρόφων τη δήλωσε ως μόνιμη κατοικία του.

«Ημι-μόνιμος» είναι ο κτηνοτρόφος εκεί, καθώς περνά με τη γυναίκα του ένα καλό μέρος του χρόνου του στο νησί, πηγαινοέρχονται ωστόσο συχνά στην Κίμωλο με το καΐκι τους για προμήθειες. Η Πολύαιγος έγινε λοιπόν προσφάτως... σχεδόν ακατοίκητη!

Δυο λόγια για το νησί

Φιλόξενοι κόλποι, απάνεμοι όρμοι και κρυφές σπηλιές απαρτίζουν τον παραλιακό παράδεισο που έχει να προσφέρει η Πολύαιγος. Το τοπίο είναι άγριο και ιδιαιτέρως εξωτικό, με τη θάλασσα να παίρνει όλα τα χρώματα από το γαλάζιο ως και το τιρκουάζ.

Αν δεν έχεις δικό σου σκάφος, περνάς με καΐκι απέναντι από την Αρζεντιέρα, όπως έλεγαν οι Ενετοί την Κίμωλο από τους ασημόχρωμους βράχους της, και προσγειώνεσαι σε πεντάμορφους κολπίσκους με αμμουδερές παραλίες και μεθυστικά νερά. Δρομολόγια έχει συνήθως και από τη Μήλο και από τη Σίφνοκαι από τη Φολέγανδρο.

Αν φτάσεις με ιδιωτικό σκάφος, τότε έχεις ένα μπουκέτο ανέγγιχτων όρμων και παραλιών να απολαύσεις πραγματική Πολυνησία! Κάτω Μερσίνη, (Πάνω) Μερσίνη, Χοχλακιά, Γαλάζια Νερά (μια από τις εντυπωσιακότερες παραλίες των Κυκλάδων), Παραλία της Παναγίας, Όρμος Φάρου και αναρίθμητοι κολπίσκοι στα βορειοδυτικά περιμένουν να σε καλωσορίσουν στα κρυστάλλινα νερά τους και τη λευκή άμμο, σαν κιμωλία.

Στην Αμμούρα (ή Άμμουρα), στον Όρμο του Φάρου, θα δεις τα αγριοκάτσικα να περπατούν στην ακτή! Το παιχνίδι του νερού με τους βράχους έχει γεννήσει και μια σειρά από εντυπωσιακές σπηλιές για εξερεύνηση στα νότια, μέσα στα γαλαζοπράσινα εδώ νερά που μοιάζουν επίσης ψεύτικα.

Φυσική ομορφιά χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, τα πιο γαλανά νερά του Αιγαίουκαι ένα σκηνικό εξόχως τροπικό καλωσορίζουν τον επισκέπτη σε ένα νησί που παραμένει άγνωστο και ανεξερεύνητο. Πολυσύχναστη είναι μόνο για τα ιδιωτικά σκάφη, που χαρίζουν έναν κοσμοπολίτικο χαρακτήρα μέσα στην απόλυτη ερημιά.

Η Πολύαιγος μετατρέπεται κάθε καλοκαίρι σε παραδεισένιο αγκυροβόλιο για έλληνες και ξένους κροίσους που πλέουν στα διάφανα νερά της με τα υπερπολυτελή mega yachts τους. Αποκτά για κάποιους μήνες ανθρώπινες φωνές και επιστρέφει έπειτα στην απόλυτη ησυχία της.

Είναι ένας τόπος που μόνο αν αντικρίσεις με τα μάτια σου πιστεύεις ότι υπάρχει...