ΥΠΠΟ: Πολιτική προτεραιότητα 

η εξωστρέφεια του Ελληνικού Πολιτισμού

Το Υπουργείο Πολιτισμού, τον Ιανουάριο, συμμετείχε στην ετήσια συνάντηση που  διοργανώθηκε από το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αμερικής, στο Σικάγο, με θεματική την «Αποκατάσταση, συντήρηση και ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, στην Ελλάδα, στο πλαίσιο των στόχων  της Ατζέντας 2030,  για τη βιώσιμη ανάπτυξη». (Restoration, conservation and enhancement of archaeological sites and monuments in Greece in the framework of the 2030 Agenda for Sustainable Development goals).

Σκοπός της θεματικής ήταν να παρουσιαστούν σημαντικά έργα προστασίας, συντήρησης, αναστήλωσης και διαμόρφωσης αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, που πραγματοποιούνται από το ΥΠΠΟ, σε όλη την Ελλάδα και χρηματοδοτούνται από επιχειρησιακά ευρωπαϊκά προγράμματα και εθνικούς πόρους. Ο βασικός στόχος είναι η διατήρηση των μνημείων ως δημόσιο αγαθό και η προστασία των χαρακτηριστικών αξιών τους, στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης.

Η Υπουργός Πολιτισμού στον χαιρετισμό της επεσήμανε: «Πολιτική μας προτεραιότητα είναι η εξωστρέφεια του ελληνικού πολιτισμού, σε όλες του τις εκφάνσεις. Αποτελεί στρατηγική μας να προβάλλονται στο διεθνές κοινό, συντονισμένα και συστηματικά, τα ολοκληρωμένα έργα προστασίας, συντήρησης, αποκατάστασης, ανάδειξης των σημαντικών αρχαιολογικών χώρων και μνημείων μας. Ήδη, από την προηγούμενη συνάντηση στη Νέα Ορλεάνη, το 2023, αποφασίσαμε, ότι θα συμμετέχει η Αρχαιολογική Υπηρεσία του ΥΠΠΟ το 2024, στην ετήσια συνάντηση του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής, στο Σικάγο. Το Αrchaeological Ιnstitute of Αmerica (ΑΙΑ) είναι ο μεγαλύτερος και παλαιότερος οργανισμός της  Αμερικής, αφιερωμένος στην επιστήμη της Αρχαιολογίας. Προωθεί την εκπαίδευση, τη διατήρηση, τη δημοσίευση και εν γένει την έρευνα αρχαιολογικών χώρων καθώς και τη διαχείριση και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, παγκοσμίως. Φέτος, στο Σικάγο, παράλληλα, με την παρουσίαση των έργων σε τέσσερεις επιλεγμένους αρχαιολογικούς χώρους, προβλήθηκε ο θεσμός «ΟΛΗ Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΝΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»  ο οποίος έχει ως στόχο του να παρουσιάζεται η σύγχρονη ελληνική πολιτιστική δημιουργία με παραστάσεις που δημιουργούνται για συγκεκριμένους μνημειακούς χώρους. Η δημιουργική σύνθεση του σύγχρονου με τον αρχαίο πολιτισμό αποτελεί το ιδιαίτερο συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας μας. Παράλληλα, με την επιστημονική συμβολή των στελεχών του Υπουργείου Πολιτισμού- που συμμετείχαν και στις δυο σημαντικές συναντήσεις- παρών ήταν και ο ΟΔΑΠ με τις εκδόσεις του, πολύτιμες για όλες τις εξειδικευμένες αρχαιολογικές βιβλιοθήκες.  Ευχαριστώ τα στελέχη που εκπροσώπησαν άριστα  την Ελλάδα και το ΥΠΠΟ».

Στη συνάντηση του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής 2024, παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα των έργων προστασίας και ανάδειξης, αποκατάστασης και διαμόρφωσης σε τέσσερις εμβληματικούς χώρους.

Ο Προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Δρ Δημήτρης Αθανασούλης, παρουσίασε το μνημείο της Επισκοπής Σικίνου, ρωμαϊκό ηρώο του 3ου αι. π.Χ. που μετατράπηκε σε βυζαντινή εκκλησία. Μνημείο που προσφέρει ένα μοναδικό παλίμψηστο διαφόρων αρχαιολογικών περιόδων που σπανίως διατηρούνται σε αρχαία μνημεία.

Οι εργασίες αποκατάστασης και επιστημονικής τεκμηρίωσης στο αρχαϊκό και ρωμαϊκό Τελεστήριο του Ιερού των Καβείρων στη Λήμνο παρουσιάστηκαν από τον προϊστάμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου Δρ Παύλο Τριανταφυλλίδη. Η Λήμνος μετά από το συγκεκριμένο έργο απέκτησε έναν εξαιρετικό αρχαιολογικό χώρο, το ιερό της σημαντικής αρχαίας πόλης της Ηφαιστίας, καθολικά προσβάσιμο σε ένα σπάνιας ομορφιάς και μυθολογικής σημασίας περιβάλλον. Στον πέριξ χώρο βρίσκεται επίσης η σπηλιά όπου κατά την παράδοση άφησαν οι Αχαιοί την εποχή του Τρωικού πολέμου τον Φιλοκτήτη.

Τα πολύ σημαντικά νέα αρχαιολογικά δεδομένα που προέκυψαν κατά τις εργασίες αναστήλωσης και διαμόρφωσης του ρωμαϊκού θεάτρου της Νικόπολης, εμβληματικού μνημείου της πόλης της Νίκης του Αυγούστου, στο οποίο διεξάγονταν οι μουσικοί αγώνες των Ακτίων, παρουσιάστηκαν από την Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πρέβεζας Δρ Ανθή Αγγέλη.

Η τέταρτη ανακοίνωση αφορούσε στο Γυμνάσιο της Αρχαίας Ολυμπίας και παρουσιάστηκε από την Προϊσταμένη της Εφορείας Ηλείας, Δρ Ερωφίλη Κόλια. Οι διαστάσεις και η κάτοψη ενός από τα πιο εμβληματικά μνημεία ενός Χώρου του Καταλόγου Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO μελετήθηκαν στο πλαίσιο του έργου αποκατάστασης, ενώ σημαντικά στοιχεία για την ιστορία της Αρχαίας Ολυμπίας κατά την ύστερη αρχαιότητα ήρθαν στο φως κατά τις ανασκαφικές εργασίες.

Η συμμετοχή του Υπουργείου Πολιτισμού στο ΑΙΑ έκλεισε με δύο ακόμη ανακοινώσεις που υπηρετούν τους περισσότερους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης. Ο καθηγητής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Παφίλης παρουσίασε τα πρώτα αποτελέσματα του προγράμματος ΒΙΑΣ. Είναι ένα επιστημονικό πρόγραμμα που αφορά στην καταγραφή της βιοποικιλότητας, σε 20 εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας και  διεξάγεται σε συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού, του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α (Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής) και του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Επίσης, παρουσιάστηκε η δυναμική των «site-specific» παραστάσεων σε αρχαιολογικούς χώρους από την Γενική Δ/ντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Δρ Αναστασία Γκαδόλου. Οι παραστάσεις σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, ειδικά διαμορφωμένες για συγκεκριμένους αρχαιολογικούς χώρους, μπορούν να αποτελέσουν ένα δημιουργικό πολιτιστικό προϊόν που με το κατάλληλο στρατηγικό σχέδιο μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση της επισκεψιμότητας σε όχι και τόσο γνωστούς αρχαιολογικούς χώρους, μειώνοντας έτσι τους κινδύνους από την πολύ υψηλή επισκεψιμότητα σε άλλους, αλλά και να δώσει σημαντικό στίγμα πολιτισμού σε χώρους εμβληματικούς. Οι αρχαιολογικοί χώροι της Δήλου, της Μινωικής Ζάκρου και του Καβειρίου της Λήμνου παρουσιάστηκαν ως μελέτες περίπτωσης, καθώς σε αυτούς τους χώρους «site-specific» παραστάσεις παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος του Υπουργείου Πολιτισμού, «Όλη η Ελλάδα, ένας Πολιτισμός».

Στην αρχή του συνεδρίου, η Δρ Α. Γκαδόλου παρουσίασε την έκδοση του τόμου των πρακτικών του αντίστοιχου συνεδρίου του 2023, με τίτλο A. Vlachopoulos, A. Gadolou (επιμ.), The Ancient Greek City I: Domestic and public architecture in its social and political context, Proceedings of a colloquium held at the 2023 Annual Meeting of the Archaeological Institute of America, New Orleans, LA, January 6, 2023, ΟΔΑΠ-Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού 2023. Το ΥΠΠΟΑ, τηρώντας την εξαγγελία του, θα εκδώσει, μέσα στο 2024, και  τα πρακτικά του φετινού συνεδρίου με την επιστημονική φροντίδα των επιμελητών των εν λόγω δράσεων Α. Βλαχόπουλου (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) και Α. Γκαδόλου (ΥΠΠΟ).

Στο πλαίσιο του συνεδρίου και της έκθεσης αρχαιολογικών εκδόσεων που διοργανώνεται στο ΑΙΑ λειτούργησε εθνικό περίπτερο στο οποίο υπήρχαν εκδόσεις του ΟΔΑΠ, της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής, του Ιδρύματος Hardt, του Ιδρύματος Π. & Έ. Μιχελή, των εκδόσεων της Alpha Bank, των εκδόσεων Καρδαμίτσα, Καπόν και Μέλισσα. Ο καθηγητής Αρχαιολογίας και Κλασικών Σπουδών John Papadopoulos (Cotsen Institute, University of California, Los Angeles) και διευθυντής των ανασκαφών της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών και η αναπληρώτρια καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Βίκυ Βλάχου σχολίασαν τις ανακοινώσεις και συνόψισαν τα αποτελέσματα του συνεδρίου. Τις ομιλίες χαιρέτησε ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στο Σικάγο  Εμμανουήλ Κουμπαράκης.