Στο σπίτι της θρυλικής Αλίκης Τέλλογλου -Τέχνη, εκλεκτικισμός, ιστορίες και η ωραιότερη θέα της Θεσσαλονίκης

ΚΑΤΕΡΙΝΑ Ι. ΑΝΕΣΤΗ

Το όνομά της προφέρεται με δέος και υπερηφάνεια από τα χείλη των Θεσσαλονικιών, αλλά και όσων αναγνωρίζουν την τεράστια προσφορά της στην Τέχνη και την κοινωνία. Η Αλίκη Τέλλογλου έζησε ως την τελευταία της πνοή στο μυθικό πλέον διαμέρισμα της οδού Αριστοτέλους.

Μια αίσθηση ζάλης που δεν ξέρεις ακριβώς από που προέρχεται νιώθεις με το που θα ανέβεις την περιστροφική, σκοτεινή σκάλα, με τα ίχνη από περιστέρια για να φτάσεις στον τέταρτο όροφο στην Αριστοτέλους 2, πάνω από το «Ολύμπιον». Με το που ανοίγει η πόρτα, ο Θερμαϊκός εισβάλει θριαμβικά στο κατάφωτο διαμέρισμα. Και ενώ θέλεις να βγεις στην επιβλητική βεράντα -την ωραιότερη της πόλης- σταματάς γιατί έρχεσαι αντιμέτωπος με συγκλονιστικά έπιπλα, έργα τέχνης και ένα προσωπικό ύφος διακόσμησης που σε κάνει να νιώθεις ότι η οικοδέσποινα, η Αλίκη Τέλλογλου είναι στο δωμάτιό της και ετοιμάζεται να σε υποδεχθεί.

«Αυτός είναι ο δικός μου χώρος. Πάντα ο άνθρωπος έχει μια γωνιά που μαζεύει τα θυμητάρια του, φωτογραφίες των αγαπημένων του προσώπων, ακόμα και τα μικρά αντικείμενα που αγαπάει πιότερο. Εδώ, το βράδυ μαζεύω τις εντυπώσεις μου και τις ζυμώνω, με ολάκερη τη ζωή μου και φτιάχνω λίγο λίγο τη δύναμή μου για να παλεύω στη ζωή», έλεγε η Αλίκη Τέλλογλου σε συνέντευξή της στην ΕΡΤ το 1985. Ο μεγάλος έρωτας της ζωής της, ο συνένοχος σε όσα έζησε και δημιούργησε, ο Σμυρνιός μεγαλοεπιχειρηματίας Νέστωρ Τέλλογλου είχε πεθάνει ήδη από το 1972 και είχε μόνη να εκπληρώσει το τελευταίο μεγάλο τους όνειρο: τη δημιουργία ενός μουσείου, στο οποίο δώρισαν την περίφημη συλλογή με έργα Τέχνης τους και οργάνωσαν μια πρωτοφανή για την πόλη πολιτιστική και εκπαιδευτική δράση. Το Τελλόγλειο Ιδρυμα

Παντρεύτηκαν «στο χάραμα του 1953» όπως έλεγε η Αλίκη, και από το 1965 εγκαταστάθηκαν στον τέταρτο όροφο του ιστορικού κτιρίου που σχεδίασε ο Ερνέστ Αμπράρ και που έγινε το ορμητήριό τους, ο χώρος των οραμάτων, το σαλόνι που φιλοξένησε και ενέπνευσε θρυλικούς καλλιτέχνες και διανοούμενους της εποχής. Περπατώντας σήμερα μέσα στο διαμέρισμα, ανάμεσα στα έργα τέχνης, τα έπιπλα και τα αντικείμενα από τα ταξίδια σε όλη την Ασία, δεν μπορείς να μην σταματήσεις μπροστά στις φωτογραφίες, με τον Μανόλη Ανδρόνικο, τον ανασκαφέα της Βεργίνας να πρωταγωνιστεί σε αυτές.

Δεν ήταν ανάγκη να έχει μπει κάποιος στο σπίτι τους βέβαια, την εποχή που μεγαλουργούσαν στην πόλη, για να καταλάβει ότι θα είναι ξεχωριστό, ίσως εκκεντρικό, μοναδικό. Αρκεί να έβλεπε το ζεύγος, τον Νέστορα και την Αλίκη να κυκλοφορούν στην πόλη με την τεράστια Rambler τους στη δεκαετία του ’60. Σήμερα το αυτοκίνητο έχει γίνει έναν τεράστιο γλυπτό στην είσοδο του Τελλόγλειου Ιδρύματος, ενώ τα σωθικά του έχουν μεταμορφωθεί σε ένα καθιστικό στο χώρο συνεντεύξεων του Ιδρύματος.

Επιστροφή όμως στο σπίτι της Αριστοτέλους 2. Εκεί όπου κυριαρχούσε η συνύπαρξη, η δημιουργική αναρχία με οδηγό μόνο την προσωπική αισθητική του ζεύγους. Εκλεκτά αγαλματίδια από την Ασία, συνυπάρχουν με ελληνικές γλυπτικές δημιουργίες, κυρίως έργα του αγαπημένου γλύπτη της Αλίκης Πάνου Βαλσαμάκη, αλλά και με ένα μικρό έργο διπλής όψης του Μονέ σε μια βιτρίνα! Μπαίνοντας στον χώρο μπαίνεις σε ένα ξυλόγλυπτο σαλόνι με εντυπωσιακό τζάκι και διακοσμητικά στοιχεία που έφερε κατευθείαν από τον Λίβανο. Στους τοίχους δεν υπάρχει σπιθαμή χρώματος, μέχρι ψηλά στο ταβάνι.

Περί τα 7.000 έργα είχε η συλλογή Τέλλογλου. Ελάχιστα από αυτά απομένουν στο σπίτι -συγκριτικά- ξεχωρίζουμε έναν Γύζη, έναν Ιακωβίδη, ενώ τα πιο πολύτιμα και ακριβά έργα έχουν αντικατασταθεί από αντίγραφα, στη θέση που τα άφησε η Αλίκη. Όταν έφυγαν τα έργα για το Μουσείο, η Αλίκη ένιωσε να βουλιάζει στην κατάθλιψη -ήταν για αυτήν τα παιδιά της. «Τα έργα Τέχνης ήταν από τους πρώτους φίλους που ήρθαν ένα-ένα στο σπιτικό μας και οδήγησαν τη ζωή μας επάνω στην αγάπη για τον άνθρωπο, στην αγάπη της συντροφικότητας και της φιλοξενίας», έγραφε η Αλίκη Τέλλογλου. «Κάθε ένα από αυτά όταν τα αποκτούσαμε το μεταφέραμε από δωμάτιο σε δωμάτιο στο σπιτικό μας όπου και καθόμασταν για να μπορέσουμε να το γνωρίσουμε, να ακούσουμε τη φωνή του και να το αισθανόμαστε δικό μας».

Σκαλιστά έπιπλα από την Ασία, άλλα επτανησιακά, βιτρίνες με πολύτιμα γλυπτά, ένας καναπές σαν κεντημένος, μικρά σκαλιστά τραπέζια σαν γλυπτά. Οι κουρτίνες σπάνια άνοιγαν στο σπίτι προκειμένου να προστατευθούν τα έργα από το φως του ήλιου «στερήθηκαν το φως για χάρη τους» χαριτολογούσε. Συγκλονιστικά ήταν και τα χαλιά που κάλυπταν κάθε γωνία στο ξύλινο δάπεδο, κάποια από τα οποία είναι του 18ου αιώνα. Πολλά αντικείμενα και έπιπλα τα αγόρασε το ζεύγος σε δημοπρασίες που έγιναν από την οικία Συγγρού στην Αθήνα. Το μπαρόκ ήταν το στιλ που ιδιαίτερα αγαπούσε η Αλίκη και το έβαζε να συνυπάρξει όχι μόνο με τα έργα Τέχνης, αλλά και με αντικείμενα από την Κίνα, την Περσία, την Ινδία, την Αφρική.

Όμως αν και η Τέχνη σε κάνει να σαστίζεις, ήταν η κουζίνα η άλλη καρδιά του σπιτιού. Εκεί όπου ετοιμάστηκαν θρυλικά δείπνα για τις βεγγέρες ως το πρωί στη βεράντα όπου πολιτικοί και δημιουργεί βρέθηκαν φιλοξενούμενοι.

Δυο δωμάτια την απαρτίζουν. Το πρώτο με τα μεγάλα έπιπλα ντουλάπια και έναν μικρό μαρμάρινο νιπτήρα, για να πλένεις τα χέρια πριν μπεις στον χώρο παρασκευής του φαγητού. Ανοίγω προσεκτικά τα ντουλάπια και έκπληκτη βλέπω εργαλεία ζαχαροπλαστικής και σερβιρίσματος που θα είχαν θέση σε μουσείο. Στο βάθος, με ηλεκτρικές συσκευές που ελάχιστοι είχαν στην Ελλάδα εκείνη την εποχή, μια κουζίνα εξοπλισμένη σαν επαγγελματική, με κρύσταλλα και πορσελάνες Ρόζενταλ.

Ένα μικρό μακρόστενο δωμάτιο παραδίπλα, ήταν το… δωμάτιο της τηλεόρασης όπου έβλεπε σχεδόν αποκλειστικά τις ειδήσεις. Όταν έφυγε ο Νέστορας, έβαλε ένα μονό κρεβάτι στο δωμάτιο, κράτησε το γραφείο της που πλησιάζοντας βλέπεις ότι είναι γεμάτο τρύπες από το τσιγάρο της, που δεν αποχωριζόταν ποτέ. Στις ντουλάπες της, μοναδικές δημιουργίες, πολλές προφανώς ραμμένες αποκλειστικά για αυτήν, δερμάτινες τσάντες, καπέλα… Μια μοναδική vintage γκαρνταρόμπα που αποτελεί ίχνος της και αυτό στη ζωή. Ένα από τα ίχνη -η Συλλογή, το Τελλόγλειο, το σπίτι, η προσωπική μυθολογία της, το άγγιγμα στην πόλη που δεν υποχωρεί.

H Aλίκη έφυγε από τη ζωή το 2008. Είχε δει το Τελλόγλειο «αυτό το νοσοκομείο για υγιείς» να πετυχαίνει, να αγαπιέται, να κατοικείται. Σήμερα, στην οικία Τέλλογλου γίνονται εκπαιδευτικά προγράμματα ενώ ανοίγει σε προγραμματισμένες ημερομηνίες για ξεναγήσεις.

Υ.Γ. για την ιστορια θα ηθελα να συμπληρωσω οτι το διαμερισμα κατοικηθηκε για πρωτη φορα απο την οικογενεια Μακρη.Ο Κλεων,η Πατρα και ο γιος τους Θανασης εμεναν εκει απο την ανεγερση του κτιριου.Ο Κλεων ηταν ο ιδιοκτητης της ΥΦΑΝΕΤ.λ.κ.