7 μνημεία βυθίζονται στην έρημο ή τον ωκεανό -Τα δυστοπικά έργα του digital artist F. Barrau για την κλιματική αλλαγή

ΜΑΝΟΣ ΛΕΙΒΑΔΑΡΟΣ

Ο Γάλλος καλλιτέχνης Fabien Barrau στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα με ψηφιακά επεξεργασμένες φωτογραφίες των πιο διάσημων μνημείων σε όλο τον κόσμο μετά από μια οικολογική καταστροφή.

Το Παρίσι και η Ρώμη μετατρέπονται σε έρημο και ο Πύργος του Άιφελ και το Κολοσσαίο μισοθάβονται στην άμμο. Ο ωκεανός πνίγει το Άγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη. Το Ταζ Μαχάλ γίνεται νησί σε ένα έλος γεμάτο πλωτές παραγκουπόλεις. Οι ατσάλινοι ουρανοξύστες του Μανχάταν μοιάζουν με μια γκρεμισμένη Βαβέλ, με τα ατσάλινα συντρίμμια τους βυθισμένα σε αμμόλοφους. Το Σικάγο έχει γίνει ζούγκλα. Δύο φάλαινες κολυμπούν πάνω την Αψίδα του Θριάμβου αφού ο Ατλαντικός έχει καταπιεί τη Γαλλία... Δεν είναι σπέσιαλ εφέ από κάποια μετα-αποκαλυπτική ταινία του Χόλιγουντ, αν και θα μπορούσαν, είναι έργα της digital art που έχουν γίνει viral στο Instagram, στέλνοντας ένα πολύ δυνατό μήνυμα για το ζοφερό μέλλον της ανθρωπότητας, αν δεν λάβουμε σύντομα μέτρα κατά της κλιματικής κρίσης. 

Ο digital artist Fabien Barrau χρησιμοποιεί φωτογραφίες θρυλικών μνημείων, τα οποία αποτελούν σύμβολο μεγάλων πόλεων σε όλο τον κόσμο και με μια τρομακτικής ακρίβειας αληθοφανή ψηφιακή επεξεργασία αναδημιουργεί τον κόσμο του μέλλοντος, μετά από μια τεράστια οικολογική καταστροφή. Όλες οι αρχικές λήψεις έχουν τραβηχτεί με drone και με τη βοήθεια του Photoshop o Fabien Barrau δείχνει πώς θα μπορούσε πιθανόν να είναι ο κόσμος μας σαν δεν δράσουμε άμεσα. 

Το οικολογικό μήνυμα του Γάλλου digital artist έχει καταφέρει να σοκάρει τους χρήστες του Instagram, όπου ποστάρονται κατά διαστήματα τα έργα του project «News From the Future». Τα ψηφιακά έργα του έχουν γίνει viral και προκαλούν σχόλια και συζητήσεις, αλλά και το ενδιαφέρον του διεθνούς Τύπου. 

Στις ιστορίες που αφηγείται Fabien Barrau ο κόσμος έχει παραδοθεί άνευ όρων στην καταστροφή. Οι μεγαλουπόλεις ερημώνουν, η έρημος σκεπάζει μεγάλα τμήματα της Ευρώπης και της Αμερικής. Οι ωκεανοί διαλύουν παραθαλάσσιες πόλεις και ολόκληρες παράκτιες περιοχές εξαφανίζονται κάτω από το νερό. Ξηρασίες, πλημμύρες, πυρκαγιές και λοιπά ακραία φυσικά φαινόμενα γίνονται πια ανεξέλεγκτα και καταστρέφουν τον ανθρώπινο πολιτισμό και τα ορόσημά του. 

«Προσπαθώ να φανταστώ τι θα συνέβαινε σε περίπτωση που η έρημος και ο ωκεανός σκέπαζαν τα πάντα ή πώς θα ήταν οι πόλεις αν μεταμορφώνονταν σε τροπική ζούγκλα», εξήγησε ο Barrau σε συνέντευξή του στο διεθνές ηλεκτρονικό περιοδικό Dezeen.

Νέες τροπικές κατοικίες έχουν δημιουργηθεί στην καρδιά του Παρισιού που είναι πλέον μια αχανής έρημος.

Ο άνθρωπος του όχι πολύ μακρινού μέλλοντος, όπως απεικονίζεται στα έργα του Barrau, επιζεί αλλά διασχίζει βασανιστικά μια ατέλειωτη έρημο. Ο digital artist φαντάζεται τους επιζώντες σαν έκθαμβους αρχαιολόγους του 19ου αιώνα που ανακαλύπτουν τα ερείπια της Πομπηίας.

Tα έργα του Fabien Barrau συνομιλούν με τη ζοφερή οπτική του μεταπολεμικού Γάλλου ζωγράφου Roland Cat (1943- 2016). Στους πίνακες του Cat απεικονίζονται τρομακτικά τοπία καταστροφής και ερήμωσης, έργα που παρά το γεγονός ότι είναι σκληρά και άγρια δημοπρατούνται ακόμα και σήμερα με τιμές ρεκόρ. 

Η δυστοπία στην ιστορία της Τέχνης

Γιατί όμως η τέχνη της δυστοπίας πουλάει τόσο, γιατί γίνεται viral η καταστροφή; Από τις βιβλικές εικόνες και τις προφητείες της αρχαιότητας, η καταστροφή του κόσμου είναι σαν αρχέγονος φόβος που κουβαλά στο DNA του ο άνθρωπος. Η Τέχνη, με διάφορες μορφές της -ζωγραφική, λογοτεχνία, κινηματογράφος, μουσική- κατά καιρούς εξέφραζε αυτό το φόβο χρησιμοποιώντας τη γλώσσα, το ύφος και τα σύμβολα της κάθε εποχής. 

Κατά την αρχαιότητα η ύβρης του ανθρώπου τιμωρούνταν με φυσικά φαινόμενα από τους Θεούς του Ολύμπου. Το Μεσαίωνα η θρησκευτική Τέχνη εξέφραζε τον φόβο για την οργή του Θεού απέναντι στην αμαρτία. 

Τον 19ο αιώνα αυτού του είδους η Τέχνη, με κύριο εκφραστή της το Ρομαντισμό, είχε τις ρίζες της σε ένα κίνημα κατά της εξέλιξης, τον Αντι-Διαφωτισμό. Εξέφραζε το φόβο ότι η φύση θα εκδικηθεί για τη Βιομηχανική Επανάσταση που άλλαζε ραγδαία τον κόσμο. Έτσι ο σκοπός των ρομαντικών έργων ήταν να εξυμνούν τη φύση και ταυτόχρονα να υπογραμμίζουν την άγρια μανία της, δημιουργώντας δέος στον θεατή και κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για την ανοικονόμητη και ακραία εκβιομηχάνιση.

Τον 20ό αιώνα, μετά τη φρίκη του Ά Παγκόσμιου Πολέμου, το ρόλο αυτό ανέλαβε το κίνημα του Μοντερνισμού για να εκφράσει με σκεπτικισμό τον θρυμματισμένο κόσμο που άφησαν πίσω τους ο πόλεμος, οι επιστημονικές ανακαλύψεις της κβαντικής φυσικής και η σχετικοποίηση του χρόνου. Ο κόσμος του Μοντερνισμού ήταν ένα διαλυμένο κάτοπτρο. 

Μετά το Μεσοπόλεμο και υπό το φως των θηριωδιών που έκαναν ο Ναζισμός, ο Φασισμός και ο Κομμουνισμός, ο άνθρωπος απέκτησε μια νέα συνείδηση του τρόμου, αλλά και μια θλιβερή επίγνωση για το τι είναι ικανός να κάνει αν παραδοθεί στα άκρα. Έτσι η Τέχνη άρχισε να εξερευνά και να απεικονίζει τα σκοτάδια του νου και της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης. 

Τις επόμενες δεκαετίες η δυστοπία άρχισε να παίρνει έναν πιο φουτουριστικό και έντονα οικολογικό χαρακτήρα. Καλλιτέχνες όπως ο Roland Cat που στα '70s και τα '80s ζωγράφιζε θαλάσσια κήτη να κολυμπούν πάνω από πνιγμένες πόλεις, αλλά και η χολιγουντιανή βιομηχανία του κινηματογράφου με τα σπέσιαλ εφέ, άρχισαν να δημιουργούν έργα δυστοπικά που απεικόνιζαν έναν μετα-αποκαλυπτικό κόσμο που ερήμωνε ύστερα από μια τεραστίων διαστάσεων οικολογική καταστροφή.

«Το αφιέρωμα μου στον Roland Cat (1943-2016), Γάλλο ζωγράφο. Αναδημιουργώ με επεξεργασία φωτογραφιών, έναν από τους πιο διάσημους πίνακές του που δημιουργήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του '70. Ο αρχικός του πίνακας με εντυπωσίασε πολύ όταν ήμουν παιδί και σήμερα είναι μια ασυνείδητη επιρροή για μένα», λέει ο Fabien Barrau - Digital artwork: Fabien Barrau/Instagram

Σήμερα, με φανερές τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην καθημερινότητά μας, η δυστοπική digital art, της οποίας ένας από τους πιο δημοφιλής εκφραστές της είναι ο Fabien Barrau, δεν είναι ένα εξωφρενικό σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά μια υπαρκτή απειλή για την οποία προειδοποιούν οι επιστήμονες. 

«Φαντάζομαι τους επιζώντες του μέλλοντος σαν έκθαμβους αρχαιολόγους του 19ου αιώνα που ανακαλύπτουν τα ερείπια της Πομπηίας» - Digital artwork: Fabien Barrau/Instagram

«Παραμένω πεπεισμένος ότι μια απλή εικόνα μπορεί να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στους ανθρώπους», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Fabien Barrau στην αγγλική ηλεκτρονική έκδoση του Vice, «ειδικά στους νεότερους, για να κατανοήσουν βαθιά τις συνέπειες που πιθανόν μπορεί να έχει η αδράνεια τους απέναντι στην οικολογική καταστροφή».