ΜΟΝΗ ΖΥΓΟΥ: ΤΟ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΟ ΑΘΩΝΙΚΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΠΟΥ ΣΠΑΕΙ ΤΟ ΑΒΑΤΟ ΚΑΙ ΔΕΧΕΤΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

 Μαρία Ριτζαλέου

Ένα από τα σπουδαιότερα μοναστήρια του 11ου-12ου αιώνα βρίσκεται λίγα μέτρα έξω από την Αθωνική Πολιτεία. Είναι επισκέψιμη και από τις γυναίκες.

Όταν ο Όσιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, ιδρυτής της Μονής Μεγίστης Λαύρας, πήγε στο Άγιον Όρος γύρω στο 958, εγκαταστάθηκε στην περιοχή της Ουρανούπολης και συγκεκριμένα στη Μονή Ζυγού, όπου όπου άρχισε την αθωνική άσκησή του υπό την επίβλεψη ενός γέροντα μοναχού της περιοχής.

Η Μονή Ζυγού βρίσκεται στην περιοχή της Ουρανούπολης, λίγα μέτρα έξω από την οριογραμμή του Αγίου Όρους. Η έκταση των 5,5 στρεμμάτων που καλύπτει, οι 11 πύργοι που ενισχύουν τα τείχη της, καθώς και το μεγάλο καθολικό που δεσπόζει στον χώρο, αποδεικνύουν ότι πρόκειται για ένα από τα σπουδαιότερα μοναστήρια του 11ου - 12ου αιώνα, όπως άλλωστε προκύπτει και από τις πηγές, ενώ ήταν αφιερωμένη στον Προφήτη Ηλία.

Η Μονή Ζυγού αποτελεί ένα σύνθετο αρχαιολογικό έργο, το οποίο αποσκοπεί στην έρευνα, μελέτη και προβολή της παλαιότερης αθωνικής μονής που έχει διασωθεί και λειτουργεί ως χώρος εισαγωγής στην πρώιμη αγιορείτικη ιστορία και μοναστηριακή αρχιτεκτονική.

Ο χώρος είναι επισκέψιμος, και αποτελεί ιδιαίτερη προσφορά προς τις γυναίκες, δίνοντάς τους την ευκαιρία να επισκεφθούν του Άγιον Όρος χωρίς τις δεσμεύσεις του άβατου.

Η Αθωνική Μεταβυζαντινή Μονή Ζυγού αποτέλεσε ένα από τα θέματα της επιστημονικής εσπερίδας που διοργάνωσε η Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους την Παρασκευή στην αίθουσα του Πολιτιστικού Συλλόγου Ουρανούπολης με θέμα «Ανασκαφικές έρευνες και αναστηλωτικές δράσεις για την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων της βορειοανατολικής Χαλκιδικής».

Μιλώντας για τη Μονή Ζυγού, η αρχαιολόγος της ΕΦΑ Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, Όλγα Ιασονίδου, ανέφερε ότι κατά τον 11ο αιώνα ήταν μία από τις σημαντικότερες αθωνικές μονές. Το 1199 ερημώθηκε, ίσως λόγω πειρατικών επιδρομών, παραχωρήθηκε ως μετόχι στη Μονή Χιλανδαρίου και στην συνέχεια στη Μονή Βατοπεδίου από την οποία απαλλοτριώθηκε το 1924. Μετά τον επανακαθορισμό των συνόρων του Αγίου Όρους, τα ερείπια της μονής παρέμειναν εκτός των αγιορείτικων διοικητικών ορίων.

Στο κέντρο της μονής δεσπόζει το Καθολικό το οποίο άρχισε να κτίζεται κατά το πρώτο μισό του 11ου αιώνα. Το εσωτερικό του ήταν τοιχογραφημένο και το δάπεδά του κατακαλύπτονταν από μαρμαροθετήματα τα οποία διατηρούνται σε ικανοποιητική κατάσταση.

Εκτός από το Καθολικό, εντοπίστηκαν οι πτέρυγες των μοναχών, η Τράπεζα, εργαστήρια, όπως το μαγκιπείο (φούρνος), ο ληνός (πατητήρι), οι υποδομές από το σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης, καθώς πολλά και σημαντικά κινητά ευρήματα.

Στο συγκρότημα έγιναν μεγάλης κλίμακας ανασκαφικές και αναστηλωτικές εργασίες, αλλά και εργασίες συντήρησης σε όλα τα είδη των ευρημάτων.

Την περίοδο αυτή, με την αρωγή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, υλοποιείται στο χώρο το εβδομαδιαίο εκπαιδευτικό εργαστήριο του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης με θέμα «Εργαστήριο ψηφιακής τεκμηρίωσης και πρακτικών αποκατάστασης μνημείων στον Αρχαιολογικό χώρο της Μονής Ζυγού στη Χαλκιδική» στο οποίο συμμετέχουν ομάδα φοιτητών με συντονίστρια την κ. Αναστασία Καπανδρίτη επίκουρη καθηγήτρια και συμμετέχοντες τους κ.κ. Δημήτρη Πολυχρονόπουλο, Πρόεδρο του Τμήματος, Μαρία Γρηγοριάδου, επίκουρη καθηγήτρια και Ειρήνη Τσετινέ υποψήφια διδάκτορα. Στόχος του εργαστηρίου είναι η γνωριμία αλλά και η εμβάθυνση σε ζητήματα τεκμηρίωσης – ανάλυσης μνημείων, καθώς και σε ζητήματα αποκατάστασης σε οργανωμένους αρχαιολογικούς χώρους.