ΠΑΘΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΝΟΙΑ ΣΤΟΥΣ «ΕΦΙΑΛΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ»

ΑΠΟΤΗΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΤ-3

Η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 και το ΚΕΜΕΣ παρουσιάζουν στα πλαίσια του αφιερώματός τους Το ζεύγος και η βία τη Δευτέρα 28 Noεμβρίου στις 21:00 στην αίθουσα ΒΑΚΟΥΡΑ 1 (Ιωάννου Μιχαήλ 8, τηλ. 2310233665) το καθηλωτικό θρίλερ του Μπράιαν Ντε Πάλμα Εφιάλτες από το παρελθόν (ΗΠΑ, 1976, έγχρωμη, 98'). Παίζουν: Κλιφ Ρόμπερτσον, Ζενεβιέβ Μπιζόλντ, Τζον Λίθγκοου.

Θα προλογίσει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, ενώ στους θεατές θα διανεμηθεί έντυπη ανάλυση του διακεκριμένου Αμερικανού κριτικού Ρότζερ Έμπερτ. Στο τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με το κοινό.

Το προς συζήτηση θέμα στο μάθημα για τον κινηματογράφο θα είναι: Οι χιτσκοκικοί σκηνοθέτες: από τις έμμονες ιδέες του Αρτζέντο στις απευθείας αναφορές του Ντε Πάλμα.

Ένας οικογενειάρχης που έχει χάσει την οικογένειά του εδώ και πολλά χρόνια,  ξαναβρίσκει στη Φλωρεντία τη σύζυγό του την οποία νόμιζε νεκρή.

Η ανάλυση που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:

«Το Εφιάλτες από το Παρελθόν του Μπράιαν Ντε Πάλμα είναι ένα επιτηδευμένο μελόδραμα… και ακριβώς γι' αυτό μου αρέσει! Δεν υπάρχει τρόπος να εκτελεστεί με μετριοπάθεια και ο Ντε Πάλμα το ξέρει: έχουμε ζοφερά πλάνα στους υγρούς ιταλικούς δρόμους και χαρακτήρες να τρέχουν ο ένας προς τον άλλο σε slow motion, χαμηλές λήψεις τάφων και ρομαντική μουσική να μετατρέπεται ξαφνικά σε παράτονες προειδοποιήσεις… και - το καλύτερο - ένα απροσδόκητο τέλος που καταφέρνει την ίδια στιγμή να είναι εντελώς απίθανο και εντελώς ικανοποιητικό.

Η ταινία αρχίζει στη Νέα Ορλεάνη σε μια 10ετή επέτειο γάμου: ο Μάικλ και η Ελίζαμπεθ Κόρτλαντ είναι ακόμα πολύ ερωτευμένοι, οπότε αμέσως μαθαίνουμε ότι έχουν πρόβλημα. Ένας μπάτλερ τριγυρίζει στο δωμάτιο με ποτά σε ένα δίσκο, και, καθώς προχωρεί προς την κάμερα, το σακάκι του σηκώνεται και βλέπουμε σε κοντινό ένα όπλο στη ζώνη του. Ακούγεται βαριά μουσική και δεν παραξενευόμαστε: η γυναίκα και η κόρη του Μάικλ θα απαχθούν.

Ένα σημείωμα απαιτεί 500.000 δολάρια για λύτρα, αλλά ο Κόρτλαντ αφήνεται να μπλεχτεί σε μια κακοστημένη παγίδα της αστυνομίας. Υπάρχει μια ταραχώδης διαφυγή, η αστυνομία καταδιώκει το αυτοκίνητό τους, που χτυπάει σε ένα βυτίο με βενζίνη, και στην επακόλουθη έκρηξη η γυναίκα και η κόρη σκοτώνονται. Αυτό τουλάχιστον νομίζει ο Μάικλ Κόρτλαντ για 18 μακρά χρόνια, μέσα στα οποία ανεγείρει ένα τεράστιο μνημείο σε ένα, κατά τα άλλα, άδειο νεκροταφείο.

Μα τότε, σε ένα επαγγελματικό ταξίδι στην Ιταλία, επισκέπτεται στη Φλωρεντία την εκκλησία όπου πρωτογνώρισε τη γυναίκα του. Και εκεί, σε μια σκαλωσιά, ανακατεύοντας μπογιές και βοηθώντας σε μια αναπαλαίωση, βρίσκεται η γυναίκα του! Και τότε το σενάριο του Πολ Σρέιντερ αρχίζει μια σειρά από απίστευτες παλινδρομήσεις και σοκαριστικές αποκαλύψεις, που φυσικά δεν θα ήταν σωστό να αποκαλύψω.

Το τέλος, όπως προείπα, είναι εντελώς απίθανο - μπορούμε να έχουμε πάμπολλα ερωτήματα μέσα σε πέντε μόνο λεπτά - αλλά τι σημασία έχει; Ο Ντε Πάλμα και ο Σρέιντερ, ο Μπέρναρντ Χέρμαν με την υπέροχα υπερβολική μουσική του, ο Κλιφ Ρόμπερτσον και η Ζενεβιέβ Μπιζόλντ με την αμοιβαία εμμονή τους: όλοι χειρίζονται το υλικό τους όσο πιο καλά γίνεται. Είναι ένα μελόδραμα της δεκαετίας του '40 με το στυλ της γκόθικ λογοτεχνίας. Αν θέλετε ρεαλισμό, δείτε άλλη ταινία.

Ένα τέτοιο υλικό χρειάζεται σοβαρό ύφος, και ο Ντε Πάλμα το βρίσκει. Αρχίζει με δύο από τις ρομαντικότερα παρηκμασμένες πόλεις της γης (τη Νέα Ορλεάνη και τη Φλωρεντία, παρόλο που η Βενετία θα ήταν καλύτερη), και μετά αφήνει τη βαριά μουσική και τους χαρακτήρες να περιπλανηθούν σε αόριστα απειλητικές τοποθεσίες.

Η ταινία χαρακτηρίστηκε ως απίθανη και άκαμπτη, αλλά αυτό σημαίνει ότι χάνουμε το νόημα. Ασφαλώς και το τέλος προέρχεται από μακάβριο μυθιστόρημα και φυσικά η μουσική ρέπει προς την υστερία και φυσικά ο Ρόμπερτσον πηγαίνει από τρελός σε χειρότερα. Δεν μου αρέσουν απλώς αυτές οι ταινίες: τις απολαμβάνω. Ενίοτε η επιτηδευμένη υπερβολή ανταμείβεται. Αν το Εφιάλτες από το Παρελθόν ήταν πιο άκαμπτο, και κινούνταν σε ένα βαρετά λογικό πλαίσιο, δε θα απέδιδε καθόλου.»

ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΟΥΣ «ΕΦΙΑΛΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ»

Εξάλλου, 10 λόγοι για να μην χάσετε τους Εφιάλτες από το παρελθόν είναι:

Για την εξαιρετική ανατροπή και επαναπροσδιορισμό του Δεσμώτη του Ιλίγγου.

Για τα έντονα παραισθητικά ύφος και κλίμα του φιλμ.

Γιατί ο Κλιφ Ρόμπερτσον κοπιάρει ικανοποιητικά αλλά και διαφοροποιεί την υπόδυση του Τζέιμς Στιούαρτ στον Δεσμώτη του Ιλίγγου.

Για την εκπληκτική μουσική του Μπέρναρντ Χέρμαν, που παραπέμπει άμεσα στον Χίτσκοκ.

Για την εξαιρετική σε όλα τα επίπεδα φωτογραφία του μετρ Βίλμος Ζίγκμοντ.

Γιατί ο ήρωας του φιλμ την παθαίνει κι αυτός, σύμφωνα με την χιτσκοκική ρήση, νομίζοντας πως ότι φαίνεται έτσι, είναι και κατ'ανάγκη έτσι.

Για το συνταρακτικό τέλος του φιλμ.

Γιατί το τέλος ναι μεν δεν είναι θανατηφόρο όπως στον Δεσμώτη του Ιλίγγου αλλά είναι πιο τραγικό και ιδίως τολμηρότατο και εφιαλτικό ως σκέψη.

Γιατί ο Ντε Πάλμα, αποτίοντας και πάλι φόρο τιμής στον Χίτσκοκ, δεν παραλείπει να προσθέσει και τα δικά του στοιχεία.

Γιατί αν ανατρέξουμε στον πραγματικό αμερικανικό τίτλο του φιλμ Εμμονή, καταλαβαίνουμε πόσο σωστή είναι η ανατολίτικη ρήση, ότι η επιθυμία θολώνει τα μάτια.

Υ.Γ. Την επόμενη Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 και το ΚΕΜΕΣ παρουσιάζουν στα πλαίσια του ίδιου αφιερώματος το συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ μικρού μήκους του Αλέν Ρενέ Νύχτα και Καταχνιά (1956) μαζί με το κλασικό νουάρ του Ζακ Τουρνέρ Οι άρχοντες της νύχτας (1948).