«Εκατογραφία» καθημερινά

Καθημερινά θα μεταδίδεται η «Εκατογραφία» της ΕΤ3 από τη Δευτέρα, 3 Σεπτεμβρίου 2012, στις 22:55. Τα εκατό χρόνια ελεύθερης Θεσσαλονίκης δίνουν την ευκαιρία στη σειρά να «κατασκευάσει» το χάρτη ενός αιώνα της πόλης.

Γεγονότα, πρόσωπα και τόποι μνήμης της Θεσσαλονίκης, μια ιδιότυπη γεωγραφία. Τα μικρής διάρκειας επεισόδια προσπαθούν καθένα τους να συστήσουν το τι κρύβεται πίσω από μια Θεσσαλονίκη, που φαινομενικά όλοι γνωρίζουμε. Τι κρύβεται πίσω από ανθρώπους και συμβάντα, που θα μπορούσε να έχει σημασία, αλλά δεν είναι κτήμα της κοινής γνώσης. 

Τα γεγονότα παρουσιάζονται από τον Πάνο Θεοδωρίδη και το Βασίλη Κεχαγιά, βασισμένα σε δικά τους σενάρια και αναπτυγμένα με τον τρόπο της σύντομης συζήτησης και με την υποστήριξη του ανάλογου οπτικού υλικού.

Η σειρά θα μεταδίδεται καθημερινά, από Δευτέρα έως Παρασκευή και η θεματολογία των νέων επεισοδίων έχει ως εξής:

36. «Προσφυγιά »  (03-09-2012)

Είτε με βάρκες και καράβια από την μικρασιατική ακτή, είτε με μακρόσυρτες πομπές από την Ανατολική Θράκη, περίπου 200.000 πρόσφυγες έψαχναν απελπισμένα να βρουν καταφύγιο στη Θεσσαλονίκη. Ελάχιστοι από αυτούς είχαν που να διαμείνουν, οι περισσότεροι εγκαταστάθηκαν σε εκκλησίες, σχολεία και δημόσια κτίρια, ενώ άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους και επιδημίες. Στην Καλαμαριά, στην Τούμπα και στο Χαρμάνκιοϊ εμφανίσθηκαν οι πρώτες προσφυγικές παραγκουπόλεις.

37. «Η πρωτεύουσα των προσφύγων» (04-09-2012)

Μετά την εγκατάσταση των επήλυδων κατοίκων στη Θεσσαλονίκη, όπως αυτοί συνέρρευσαν από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο, η πόλη θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί «πρωτεύουσα των προσφύγων». Η ονοματοδοσία οφείλεται βέβαια στο ομότιτλο βιβλίο του Γιώργου Ιωάννου, αλλά εκφράζει ένα νέο κόσμο που οικοδομήθηκε στη Θεσσαλονίκη μέσα από τη μίξη παλαιών και νέων κατοίκων. Από τη μια τα λοιμοκαθαρτήρια και οι σκληρές συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων, από την άλλη νέοι σύλλογοι, συσπειρώσεις ατόμων στη βάση αυτού που άφησαν πίσω…

38. «Η απαρχή του μεσοπολέμου: 1922-1930» (05-09-2012)

Ο μεσοπόλεμος βρίσκει τη Θεσσαλονίκη στα πρώτα της χρόνια ως «φτωχομάνα». Οι πρόσφυγες, που δεν είναι η πρώτη φορά που τους γνωρίζει η πόλη, προσπαθούν να στήσουν τα καινούρια σπιτικά τους σε παράγκες. Ανάμεσα στους Εβραίους της πόλης ακούγονται για πρώτη φορά τα δόγματα του σιωνισμού, τα οποία απαιτούν νέα πατρίδα για το λαό του Ισραήλ, ενώ αρχίζουν να κυκλοφορούν και οι ιδέες των μπολσεβίκων. Νέος Δήμαρχος για την πόλη ο Αθανάσιος Καλλιδόπουλος στη θέση του εκδιωχθέντος στην Τουρκία ντονμέ. 

39. «Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης» (06-09-2012)

Το 1925, με πρωτοβουλία του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, ιδρύεται και λειτουργεί το πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Δυσκολίες στα πρώτα χρόνια της εγκατάστασής του, μετακόμιση στη σημερινή παλιά Φιλοσοφική Σχολή, καταφύγιο λαμπρών και φωτισμένων δημοτικιστών, όπως ο Αλέξανδρος Δελμούζος. Στη δεκαετία του ’50 επέκτασή του στη σημερινή πανεπιστημιούπολη και μετονομασία του σε Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

40. «ΔΕΘ Α’ –Μεσοπόλεμος» (07-09-2012)

Ένας φωτισμένος πολίτης της Θεσσαλονίκης, έμπορος στο επάγγελμα, ο πολυταξιδεμένος Νικόλαος Γερμανός, θεωρεί ότι η οικονομική ανάπτυξη της πόλης περνάει μέσα από την ίδρυση μια διεθνούς εμπορικής εκθέσεως, κατά τα διεθνή πρότυπα. Έτσι, το 1925, συγκεντρώνοντας χρήματα από τοπικούς παράγοντες, προχωράει στην υλοποίηση του σχεδίου του, εγκαινιάζοντας τη ΔΕΘ. Στο σημερινό Πεδίο του Άρεως μια λαμπρή αρχή, που έμελλε σύντομα να λάβει ακόμη λαμπρότερη διάσταση…

41. «Κάμπελ-1931» (10-09-2012)

Κάποια θερμοκέφαλα, ακραία στοιχεία, μέλη μιας οργάνωσης υπό την επωνυμία 3Ε, προχωρούν σε εμπρησμό της εβραϊκής συνοικίας Κάμπελ, μια παραγκούπολη ανάμεσα στο σημερινό Βότση και το Χαριλάου, στα 1931. Το περιστατικό ανοίγει ένα μέτωπο μισαλλοδοξίας στην πόλη, που γρήγορα θα επεκταθεί και σε άλλους τομείς της πολιτικής και κοινωνικής ζωής.

42. «Αρχιτεκτονική της Πόλης» (11-09-2012)

 Μετά την πυρκαγιά του 1917, η Θεσσαλονίκη αρχίζει να επαναρυμοτομείται   στη βάση του σχεδίου Εμπράρ. Ένα σχέδιο που προέβλεπε ανάσες τόσο στο παραθαλάσσιο μέτωπο όσο και στην περιφέρεια του ιστορικού κέντρου, γρήγορα καταστρατηγείται αφού η οικοδομήσιμη ζώνη της φθάνει δίπλα στην παραλία, ενώ το ύψος των έστω καλαίσθητων πολυκατοικιών της γρήγορα ξεπερνάει τις αρχικές προβλέψεις. Κάπως έτσι μπαίνουν οι βάσεις για μια αρχιτεκτονική ατασθαλία, απαρχή για τα όσα έζησε η πόλη στη δεκαετία του ’50.

43. «Η τετραετία Βενιζέλου 1928-32» (12-09-2012)

Η μόνη τετραετία του Μεσοπολέμου, η οποία διακρίθηκε από πολιτική σταθερότητα ήταν αυτή των ετών 1928 έως 1932 με πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Παρά το κραχ της αμερικανικής οικονομίας, το οποίο είχε παγκόσμιο αντίκτυπο και που επηρέασε σαφώς και την οικονομική ζωή της Θεσσαλονίκης, η ειρήνη στα Βαλκάνια δίνει την ευκαιρία για μια σταθεροποίηση των πραγμάτων. Εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια κοινωνικής ζωντάνιας και κινητικότητας, αλλά τη θετική εικόνα αμαυρώνει το περίφημο «Ιδιώνυμο», με την άκριτη δίωξη όσων θεωρούνται κομμουνιστές, άρα επιζητούντες την κοινωνική αναταραχή. 

44. «Μέρες του 36 Α’»  (13-09-2012)

Το 1935 είναι μια ιδιαίτερα ανήσυχη χρονιά για την Ελλάδα, με το αποτυχημένο κίνημα του Βενιζέλου την 1η Μαρτίου του 1935, το οποίο κατέπνιξε ο Πλαστήρας. Στη συνέχεια μια σειρά από θανάτους διατελεσάντων πρωθυπουργών ανακατεύει το πολιτικό σκηνικό, ενώ επανέρχεται ο βασιλιάς Γεώργιος και ανοίγει μια χαραμάδα νομιμοποίησης του ΚΚΕ. Είναι η ώρα του Ιωάννη Μεταξά να βρεθεί στη θέση του πρωθυπουργού, έστω και προερχόμενος από ένα κόμμα που είχε συγκεντρώσει μόλις το 3,94% στις εκλογές.

45. «Μέρες του 36 Β’» (14-09-2012)

Η Θεσσαλονίκη, μεταξύ των άλλων, αποτελεί ήδη μία εργατούπολη, και το Μάη του 1936 αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις. Οι καπνεργάτες ξεσηκώνονται πρώτοι, διεκδικώντας βελτίωση των συνθηκών εργασίας τους, ενώ ακολουθούν και άλλα σωματεία με προεξάρχον αυτό των αυτοκινητιστών. Ανάμεσά τους ο Τάσος Τούσης, ο οποίος πρώτος από άλλους 11 διαδηλωτές βρίσκει το θάνατο στο ύψος του σημερινού Αλκαζάρ. Ο ηρωικός χαμός του αποκτά συμβολικό χαρακτήρα, με αποκορύφωμα της έκφρασής του τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου, ο οποίος ενέπνευσε τον Μίκη Θεοδωράκη για τη γνωστή σύνθεσή του.

46. «Επί Μεταξά» (17-09-2012)

Η δικτατορία Μεταξά σκιάζει κάθε κοινωνική εκδήλωση στην ελληνική επικράτεια, άρα και στη Θεσσαλονίκη. Εξορίες και βασανιστήρια περιμένουν τους αντιφρονούντες, ενώ συγχρόνως η νεολαία Μεταξά, η γνωστή ΕΟΜ, προσπαθεί να εμφυσήσει στο λαό ιδέες πατριωτικού μεγαλείου. Ανάμεσα σ’ όλα αυτά η Θεσσαλονίκη αποκτά το Βασιλικό Θέατρο, προϊόν της επιθυμίας του τότε υπουργού Πολιτισμού και γνωστού θεατράνθρωπου Κωστή Μπαστιά.

47. «28η Οκτωβρίου 1940» (18-09-2012)

Μετά τον τορπιλισμό της Έλλης στο λιμάνι της Τήνου, ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς, έμπειρος στρατιωτικός, οργανώνει σταδιακά, σχεδόν μυστικά, την άμυνα της Ελλάδας, καθώς αναμένει επίθεση από τις δυνάμεις του Άξονα. Μερική επιστράτευση στην περιοχή της Ηπείρου, υπό την επίβλεψη του Δαβάκη και ενίσχυση των στρατιωτικών δυνάμεων της περιοχής αποτελούν τις πρώτες του κινήσεις. Έτσι, μοιάζει έτοιμος και απαντάει «Όχι!» στην επιθυμία του Ιταλού πρεσβευτή Γκράτσι να διέλθουν τα στρατεύματα της χώρας του από το ελληνικό έδαφος. Είναι ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 και η αρχή του πολέμου…

Μεταδίδεται: Από Δευτέρα, 3 Σεπτεμβρίου 2012, καθημερινά Δευτέρα  

                         έως Παρασκευή, στις 22:55.

Σενάριο - παρουσίαση: Πάνος Θεοδωρίδης, Βασίλης Κεχαγιάς

Δημοσιογραφική επιμέλεια: Νίκος Ηλιάδης

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μουρτζόπουλος

Πρωτότυπη μουσική: Γιάννος Αιόλου