Το άγνωστο ναυάγιο του Θερμαϊκού:

 300 μέτρα από το λιμάνι «αναπαύεται»

 το κουφάρι του Φετχί Μπουλέντ

Μαρία Ριτζαλέου

Πυκνά μαύρα σύννεφα σκέπαζαν τη Σελήνη σε μια βραδιά που προμηνύονταν κρύα και 

υγρή. Το σκοτάδι και η σιγαλιά κάλυπταν τα πάντα στη Θεσσαλονίκη. Στις 23.35 τρεις 

ισχυρές εκρήξεις ακούστηκαν σε όλη την πόλη και τεράστιες λάμψεις έσκασαν στη

 θάλασσα.

Ήταν 18 Οκτωβρίου του 1912, το βράδυ που ο ναύαρχος Νικόλαος Βότσης έριξε τρεις 

τορπίλες με διαφορά λίγων δευτερολέπτων στο τουρκικό θωρηκτό Φετχί Μπουλέντ και 

το έστειλε για πάντα στον βυθό του Θερμαϊκού. Στην ίδια θέση βρίσκεται ως σήμερα, 

μόλις 8 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, 300 μέτρα από το λιμάνι και 40 μέτρα 

από το νότιο λιμενοβραχίονα, απέναντι από την Πρώτη Προβλήτα.

Image

 

Feth-i Bülent στα τουρκικά σημαίνει «Μεγάλη νίκη», αλλά το όνομα δεν δικαίωσε το

 πολεμικό πλοίο. Αντίθετα τη νίκη πέτυχε το ελληνικό τορπιλοβόλο

 Νο11 με κυβερνήτη τον Νικόλαο Βότση.

Μέχρι σήμερα είναι το μοναδικό χαρτογραφημένο ναυάγιο του Θερμαϊκού και

 μάλιστα τόσο κοντά στο λιμάνι, ενώ η κατάδυση αρχαιολόγων και ΟΥΚάδων που

 έγινε το 1999 έφερε στην επιφάνεια σημαντικά κινητά ευρήματα, πολλά

 περισσότερα ωστόσο βρίσκονται εντός του πλοίου καλυμμένα εδώ και 111 

χρόνια από παχύ στρώμα άμμου, θαλάσσιους μικροοργανισμούς και φερτά υλικά.

Μέρος των ευρημάτων που ανασύρθηκαν εκτίθενται στο Ναυτικό Μουσείο

 Λιτοχώρου, στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα της Θεσσαλονίκης και στον Ναυτικό 

Σταθμό Βορείου Ελλάδος, ενώ αντικείμενα από το τουρκικό θωρηκτό  βρίσκονται

 στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, ως δωρεά από τον συλλέκτη, 

συνταγματάρχη εν αποστρατεία και φαρμακοποιό, Βασίλη Νικόλτσιο.

Image

 

Ο ίδιος ανέλαβε να πει την ιστορία του θωρηκτού Φετχί Μπουλέντ και τον 

τορπιλισμό του από τον ναύαρχο Βότση.

Όπως ανέφερε ο κ. Νικόλτσιος, το Φετχί Μπουλέντ ήταν βετεράνος του

 Ρωσο-τουρκικού Πολέμου του 1877-1878. Κατασκευάστηκε το 1868 στο

 βρετανικό ναυπηγείο Thames IronWorks.  Είχε τέσσερα όπλα 9 ιντσών και 

δύναμη 3250 ίππων – σχεδόν τρεισήμισι φορές περισσότερο από την πιο 

ισχυρή Ferrari σήμερα. Κατά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο δεν θεωρήθηκε

 αξιόμαχο, παρόλα αυτά υπέστη μια καλή μετασκευή στην Κωνσταντινούπολη

 και τοποθετήθηκε στον Θερμαϊκό για τη φύλαξη του λιμανιού της Θεσσαλονίκης.

Image

 

O τορπιλισμός του Φετχί Μπουλέντ

Το τορπιλοβόλο 11, εκτοπίσματος 85 τόνων και μήκους 37,5 μέτρων, με

 βύθισμα 2 μέτρων και μηχανή δύναμης 1.000 ίππων κατασκευάστηκε το 1885 

μαζί με άλλα πέντε αδελφά σκάφη.

Τον Οκτώβριο του 1912 βρέθηκε στον Θερμαϊκό κόλπο, μαζί με το τορπιλοβόλο 15 

με σκοπό να βοηθήσουν στην ασφαλή προσέγγιση του οπλιταγωγού «Σφακτηρία»

 και να συμβάλλουν έτσι στον εξοπλισμό με πολεμοφόδια του στρατού στο 

Ελευθεροχώρι Πιερίας. Βλέποντας το Φετχί Μπουλέντ ο Βότσης τηλεγράφησε στο 

υπουργείο Ναυτικών ζητώντας άδεια για την επίθεση και η απάντηση που πήρε ήταν: 

«Εκτελέσατε επίθεσιν κατά του εν Θεσσαλονίκη ορμούντος Τουρκικού πλοίου».

Image

Ο Βότσης σχεδίασε την επίθεση με κάθε λεπτομέρεια. Αφού ολοκληρώθηκε ο 

εφοδιασμός του στρατού στο Ελευθεροχώρι, το τορπιλοβόλο 11 πήρε τον δρόμο

 της επιστροφής για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Μικρό και ευκίνητο, κινούνταν 

με χαμηλή ταχύτητα κι ο ναύαρχος ήταν στη γέφυρα με τα μάτια του καρφωμένα

 μπροστά. Στο ύψος του Μικρού Εμβόλου ετοιμάστηκαν οι τορπιλοσωλήνες. Στις 

23.30 τη νύχτα της 18ης Οκτωβρίου 1912 οι μηχανές στο ελληνικό πολεμικό πλοίο

 έσβησαν σε απόσταση 150 μέτρων από το Φετχί Μπουλέντ και πέντε λεπτά αργότερα

 οι αξιωματικοί έριξαν δύο τορπίλες με διαφορά μερικών δευτερολέπτων, ενώ μια 

τρίτη δεν βρήκε στόχο κι έπεσε στον λιμενοβραχιόνα.
 
Ο κρότος ακούστηκε σε όλη την πόλη. «Η πρώτη τορπίλη πέτυχε το εχθρικό σκάφος

 στη μέση και προξένησε τεράστια ρωγμή. Μια δεύτερη το πέτυχε παραπλεύρως 

κι ενώ το πολεμικό βυθιζόταν, μια τρίτη πέρασε πάνω από το κατάστρωμα για να 

εκραγεί στην προκυμαία με κρότο χιλίων κεραυνών, σπέρνοντας τον πανικό στους 

κατοίκους», ήταν η μαρτυρία του καπετάν Νικόλα Βλαχόπουλου, από το Λιτόχωρο.

 Ο Βλαχόπουλος είχε κληθεί από τον Βότση ως πλοηγός, μαζί με τον επίσης ναυτικό

 από το Λιτόχωρο, Μιχάλη Κουφό κι όπως περιέγραφε το 1968 «ακολούθως έγινε 

ενθουσιώδης υποδοχή στον ναύαρχο Βότση, τον οποίο αποκαλούσαν “νέο Κανάρη”».

Image

 

Στη θάλασσα επικράτησαν σκηνές πανικού. Ένας ιμάμης, δύο αξιωματικοί και 10 

ναύτες έχασαν τη ζωή τους επί τόπου, οι υπόλοιποι έπεσαν στη θάλασσα και σώθηκαν.